Türkiyənin BRİKS-ə üzv olmaq istəyi barədə bu ölkənin xarici işlər naziri Hakan Fidanın dedikləri Rusiyada da ciddi reaksiya doğurub.
Musavat.com xəbər verir ki, Rusiyanın “Vzqlyad” online saytı bununla bağlı maraqlı məqalə dərc edib.
Əsas tezis bundan ibarətdir ki, Türkiyə NATO-nun üzvüdür və Avropa Birliyinin Gömrük İttifaqının bir hissəsidir. “Təxminən 40 il əvvəl Türkiyə o vaxtkı Avropa İqtisadi Birliyinə üzv olmaq üçün müraciət etmiş və 1999-cu ildə Aİ-nin tam üzvlüyünə namizəd kimi rəsmən tanınmışdır.
Ankaranın üzvlük iddiası ilə bağlı 2005-ci ildə başlayan danışıqlar insan haqları və xarici siyasətdəki fikir ayrılıqları da daxil olmaqla bir sıra mübahisəli məsələlərə görə uzun müddətdir dayanıb. Qərb müttəfiqləri son illərdə Ankaranı Moskva ilə əlaqələrinə görə dəfələrlə tənqid ediblər“ deyə, məqalədə bildirlir.
Rusiya prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskov jurnalistlərlə söhbətində deyib ki, Rusiya BRİKS-ə böyük marağı alqışlayır, lakin “təşkilat çətin ki, bütün üzv olmaq ölkələrin maraqlarını təmin etsin”. RİA Novosti-nin verdiyi məlumata görə, Peskov BRİKS-in bütün maraqlı dövlətlərlə əlaqə saxlamaqda maraqlı olduğunu vurğulayıb. "Bunun üçün, əslində indi müxtəlif formatlar düşünülür", - Peskov bildirib.
“Çox fərqli siyasi və iqtisadi sistemlərə malik ölkələr BRİKS-ə qoşula bilər. Üzvlüklə bağlı qərar bütün üzv dövlətlərin konsensusu ilə qəbul edilir”. Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrovun vurğulayıb ki, bu günə qədər 30-a yaxın ölkə müvafiq ərizələr göndərməklə BRİKS ilə “bu və ya digər formada” qarşılıqlı əlaqəni artırmağa hazır olduqlarını nümayiş etdirib.
Ekspertlər Türkiyənin BRİKS-ə qoşulmasının birlik ölkələri ilə iqtisadi əlaqələrin daha da gücləndirilməsinə imkan verəcəyi qənaətindədir. “BRİKS türk məhsullarının çoxdan bəyənildiyi böyük və geniş bazarlardır. Rusiya türk əşyaları, meyvələri ilə doludur, türk inşaat şirkətləri var. Buna görə də, təkcə iqtisadi mülahizələrə əsaslanaraq, Türkiyə mütləq BRİKS-ə qoşulmalıdır”, iqtisadçı İvan Lizan deyir.
Ekspertlərin fikrincə, ümumiyyətlə, Ankaranın BRİKS-ə üzv olmaq istəyi bu formatın statusunu artırır. “BRICS-ə üzvlük meyarları tam müəyyənləşməyənə qədər Türkiyənin birliyə qəbulu məsələsi çətin görünür. Problemin uzunmüddətli həlli BRİKS-in daimi üzvlərinin sayını düzəltmək və yeni gələnləri BRİKS+ formatında qəbul etmək ola bilər”, - deyə, Sankt-Peterburq Dövlət Universitetinin Beynəlxalq Münasibətlər fakültəsinin Avropaşünaslıq kafedrasının professoru Stanislav Tkaçenko qeyd edib.
Onun sözlərinə görə, Türkiyənin BRİKS-ə qoşulması üçün ideal şərt ölkənin NATO-dan çıxması olardı, lakin “görünür, türklər buna razı olmayacaqlar”. “Türkiyə böyük güc və sivilizasiya dövləti olaraq heç bir beynəlxalq təşkilata bağlanmaq fikrində deyil. Yəni BRİKS-ə qoşulmaq istəyi ilə bağlı bəyanat son onilliklərdə Türkiyənin çoxvektorlu xarici siyasətinin ümumi tendensiyasını əks etdirir. Ərdoğan Qərbin zəiflədiyini görür, ona görə də BRİKS dövlətləri də daxil olmaqla, əlaqələrini şaxələndirir”, - deyə, Tkaçenko izah edib.
“Eyni zamanda, BRİKS-in digər təşkilatlarda iştirakı ilə bağlı yeni üzvlərin qəbulu ilə bağlı heç bir qeyd-şərti yoxdur. Hindistan da ABŞ-la sıx hərbi əməkdaşlığı inkişaf etdirir. Buna görə də Türkiyənin NATO-ya üzvlüyü ölkənin BRİKS-ə qoşulmasını heç bir şəkildə məhdudlaşdırmır, çünki birlik əsasən iqtisadi xarakter daşıyır”, politoloq Yuri Svetov əlavə edir.
Ekspert razıdır ki, Ankara BRİKS-ə qoşulmaq üçün müraciətlər vasitəsilə Aİ ilə sövdələşmə aparmaq arzusundadır. “Türkiyə onilliklərdir ki, Aİ-yə üzv olmaq üçün hazırdır və bunu qəbul etmək istəmədiklərini başa düşür. İstisna etmirəm ki, bu, Aİ-yə qarşı təzyiq üsuludur - əgər bizi qəbul etməsəniz, biz BRİKS-ə qoşulacağıq”, - deyə politoloq vurğulayıb.
Svetov onu da hesab edir ki, Ərdoğan Türkiyəni xarici siyasət və iqtisadiyyatda gücləndirmək üçün imkanlar axtarır. “ Türkiyənin əsas üstünlüyü onun Avropa ilə Asiyanın qovşağında yerləşməsi, iki böyük qitəni birləşdirən halqa olmasıdır. Ona görə də Türkiyənin BRİKS-ə daxil olması baş verərsə, təşkilatı gücləndirə bilər və bu, Rusiya üçün faydalı olacaq”, - Svetov deyib.
BRİKS Rusiya, Braziliya, Hindistan, Çin, Cənubi Afrika, BƏƏ, Səudiyyə Ərəbistanı, Efiopiya, Misir və İranın birliyidir. Bu il Rusiya BRİKS-ə sədrlik edir və oktyabrda Kazanda Birliyin 16-cı sammitini keçirəcək. Bu illər ərzində BRİKS sammitlərinə Yekaterinburq və Ufa ev sahibliyi edirdi. Yeni İnkişaf Bankının hesablamalarına görə, 2028-ci ilə qədər BRİKS ölkələri qlobal ÜDM-in 35-40%-ni təşkil edəcək, G7-nin payı isə 27,8%-ə düşəcək.
Musavat.com
