Qırmızı dənizdə gəmilərə edilən hücumlar hələlik neft tədarükündə böyük fasilələrə səbəb olmayıb, lakin idxalçı ölkələr hər hansı bir eskalasiyanın potensial olaraq vəziyyəti dəyişə biləcəyi qorxusu ilə yuxusuz gecələr keçirir.
Musavat.com xəbər verir ki, bu fikir S&P Global Commodity Insights-ın araşdırma materialında yer alıb.
Materiala görə, hücumlar konteyner xətlərini pozsa da, neft tədarükü əsasən stabil olaraq qalır. Bununla belə, narahatlıq odur ki, fasilələr davam edərsə, təchizat zəncirləri çox tez uyğunlaşmalı ola bilər. Agentlik qeyd edib ki, neft tankerləri üçün mövcud müqavilələrin dəyişdirilməsi çox vaxt çətin olduğundan, bəzi cari daşımaların Qırmızı dənizdə həyata keçirilməsi davam etdiriləcək.
S&P Global Commodity Insights-a görə, Qırmızı dəniz marşrutları üçün verilən hər hansı yeni sığorta daşımanın qiymətini bir barel üçün təxminən 1 dollar və ya daha çox artıra bilər. Marşrutun dəyişdirilməsi reysin müddətini, yoldaolma vaxtını və yanacaq xərclərini artıracaq.
Aydındır ki, Yəməndəki Husi yaraqlılarının hücumlarından sonra daha çox gəmi Qırmızı dənizdən və Bab əl-Məndəb boğazından qaçır. Bir çox yükgöndərənlər, tanker sahibləri və bəzi neft şirkətləri ərazidən keçən reysləri dayandırıblar: ““Rusiya neftinin ixracı Qırmızı dəniz boyunca gələcək tədarükün pozulmasına qarşı xüsusilə həssasdır. Çünki Moskva öz xam neftinin təxminən 80 faizini Asiya bazarlarına göndərir”.
Hücumların sığorta xərclərini artıracağı, bir çox tankerləri Ümid burnu vasitəsilə daha uzun marşrut tutmağa sövq edəcəyi, ton /mil və səyahət müddətini artıracağı, tədarükün azaldılması və yükdaşıma tariflərinin yüksəldilməsi proqnozlaşdırılır. Bundan əlavə, Süveyş kanalı marşrutu üçün bu il qüvvəyə minən yüksək ödənişlər və Avropaya gedəcək yüklərə görə karbon vergisi kirayəçilər üçün ümumi xərcləri artıracaq.
Analitiklərin fikrincə, Rusiyadan yüklənən neft üçün əsas kanal olan Qırmızı dənizdən tankerlərin marşrutunun dəyişdirilməsi, şübhəsiz ki, nəqliyyat xərclərini artıracaq, lakin bu təsir müvəqqəti olacaq. S&P Global-ın məlumatına görə, son aylarda Qırmızı dənizdən təxminən 7-8 milyon neft və neft məhsulları keçib. Bazar, əlbəttə ki, dəyişən axınlara uyğunlaşacaq, lakin marşrutun yenidən qurulması sularda neftin daha uzun müddət və daha çox həcmdə qalmasına gətirib çıxaracaq.
Ən böyük neft idxal edən region olaraq, Asiya davam edən Qırmızı dəniz böhranı fonunda yaxın müddətli neft tədarüklərində kəskin dəyişiklik görməyə bilər, lakin neftayırma zavodları neft hasilatının artmasına səbəb ola biləcək eskalasiya vəziyyətində sabit xam neft axınını təmin etmək üçün alternativ planlar hazırlayır. Bu isı inflyasiya, sığorta xərcləri və emal marjalarında dəyişikliyə səbəb olacaq. Bölgə ehtiyaclarının çoxunu ödəmək üçün idxal olunan neftə arxalansa da, Asiyanın ən yaxşı alıcılarının illər ərzində öz səbətlərini kütləvi şəkildə şaxələndirmək, eləcə də strateji saxlama anbarlarını genişləndirmək üçün strateji təkan verməsi rəvan axını təmin etmək üçün faydalı olacaq.
Çinə neft axını Qırmızı dənizdəki problemlərdən əhəmiyyətli dərəcədə təsirlənməyib, çünki bu marşrutla oraya daha az yük göndərilir. Bundan əlavə, Rusiyadan Hindistana neft axınına təsir minimal olub və indiyədək heç bir ciddi təxribat müşahidə edilməyib. S&P Global-ın məlumatına görə, 2023-cü ildə Hindistanın ümumi neft idxalının 35 faizindən çoxu Rusiyanın payına düşüb və gündəlik 1,7 milyon barel təşkil edib.
Saudi Aramco və Abu Dhabi National Oil Co. da daxil olmaqla, Yaxın Şərqin əsas turş xam neft satıcıları hasilatı azaltmaq öhdəliyinə baxmayaraq, Asiya müştərilərinin tələbatını tam ödəyir. Lakin Fars körfəzindən Uzaq Şərqə daşınma qiyməti artdıqca və yükgöndərənlər risk mükafatlarını tələb etdikcə, tankerlərin sığortası xərcləri də artmağa meylləndikcə xammalın hasilat şərtləri pisləşir. S&P Global analitikləri deyirlər ki, Asiya neft emalı zavodları hətta mənfəəti artırmaq üçün Yaxın Şərq müqavilələrinin həcmini azaltmağı və Afrika, ABŞ və Cənubi Amerikadan xam neft kimi digər variantları araşdıra bilərlər.
Məsələn, ABŞ xam nefti Asiya neft emalı zavodları üçün getdikcə daha cəlbedici olur, çünki yüngül WTI növü Fars körfəzindən idxal olunan yüksək kükürdlü neftin qiyməti ilə eynidir.
Bütövlükdə, son həftələrdə Yaxın Şərqdə geosiyasi gərginlik artıb, lakin ekspertlərin fikrincə, neft tədarüklərində fiziki fasilələrin olmaması səbəbindən neft bazarları bu riskə böyük ölçüdə məhəl qoymayıb. Eyni zamanda, regional risk zəif tələb fonunda neft qiymətlərini aşağıda saxlayır.
S&P Global 2024-cü ilin ikinci yarısında əsasların yaxşılaşacağını və qiymətlərin yüksələcəyini gözləyir. Daha kəskin iqtisadi tənəzzül və ya OPEC+ daxilində hasilatın məhdudlaşdırılması ilə bağlı fikir ayrılıqları ən böyük risklər olaraq qalır.
Musavat.com
