8 may utancından, 8 noyabr zəfərinə aparan yol uzun, ağrılı oldu, amma sonunda oldu!
Gərək ki, noyabr ayının 6-sı idi. Azər Ayxan zəng etdi, “qaqa, bizimkilər Şuşadadır, gözün aydın” dedi. Mənbəni dəqiqləşdirmədi, amma işarə etdi ki, xəbəri Qaladan veriblər, daha inan... Bu boyda yalanmı olardı?
Hələ ordumuz irəliləyəndə bu barədə çox xəbərlər gəlirdi- bizimkilər Sığnaqdadır, Topxanadadır və sairə... Biz Şuşaya gedən Laçın yolunu, bir də Qırmızıbazar istiqamətin bilirdik, o tərəflərdən irəlilədiyimiz xəbəri isə yox idi. Kimin ağlına gələrdi ki, ordu hansı yolla gəlir, hansı əziyyətli yol seçilib. Şuşaya uzanan yol indi oradan keçir, Zəfər yoludur, mən isə ora Şərəf yolu deyirəm...O yolun yolçuları olmuş şəhidlərimizə, qazilərimizə bir ömür borcluyuq. Məndən olsa, Şuşada onların xatirəsinə əzəmətli abidə qoyardım, bəlkə də olacaq...
29 il hər 8 mayda yaşamışıq bir utanc tarixini yaşadıq. Yaşadıqmı, yaşamaq demək olmaz buna. Əslində, 8 maya utanc demək də doğru deyildi, birinci Qarabağ savaşında Şuşa uğrunda canından keçənləri necə bizim sıraya aid etmək olardı ki? Onların da boynumuzda haqları olub onlara da borcluyuq...
Fərqli münasibət olub Şuşaya. Pasportumuzda heç dəyişməyən Şuşa qeydiyyatını görən yol polisi də hətta cəriməmizi görməzdən gəlib. Şuşalı toyda oynamaz... Sonuncusu mənim “kəşfimdir”, oynaya bilməməyimi Şuşa adı altında gizlətmişəm əlbət. İşə yarayıb, hamı anlayışla qarşılayıb, bəlkə də üzə deməsələr də, şuşalı oynayanda qıraqdan baxıb qınayıblar da...Şuşa işğaldaykən, necə oynamaq olarmış axı? Ermənilər Şuşanın işğalı ilə bağlı plana“ Dağlarda toy” adı vermişdilər. Toy e, toy...
8 may... Hər bu tarix yer öz oxu ətrafında fırlanıb gələndə dünya adamın başına yıxılardı. Son illər ümumiyyətlə, həmin gün heç televizoru yandırmağa daha hey də qalmırdı. Sənin vətənində yadellilərin qol götürüb oynamasından daha böyük utancmı olardı? Ata-babanın işğaldakı qəbirlərində sümükləri də yanırsa, sən ümumiyyətlə necə “yaşayıram” deyə bilmisən?
Ermənilər Şuşada...
Hər ötən il bizi Şuşadan uzaqlaşdırmırdı, əksinə bu dərd daha da adamı özünə çəkər, yaxasından yapışar, çərlədərdi. Pirşağıdakı “şuşalılar qəbiristanlığı” son nəfəsində “Şuşada ölə bilmədik” deyənlərlə doludur...
Heç Şuşanı görməyən uşaqlarımıza hər şeydən öncə “şuşalıyam” deməyi öyrədirdik. Amma “məni Şuşaya niyə aparmırsan” sualı qarşısında ürəyimizi ovuşdurmaqdan başqa çarəmiz qalmazdı. Uşaqlar da böyüyər, gerçəyi öyrənər, elə biz qədər dərdlənməyə başlayırdlar. Biz uşaqlarımızı bu boyda ağır yükün altında qoyub getməməliydik!
Son illər tez-tez “ Şuşa daha getdi...” eşitməkdəydik. Gəlib-gedən Minsk Qrupuna, mənasız danışıqlara daha inam qalmamışdı. “Şuşanı erməni müharibəsiz qaytarmaz”-bu da son illərin ən çox işlədilən fikirlərindən biri, bəlkə də birincisi idi. Müharibə isə illərlə Səfər Əbiyevin “lazım gələrsə...”sininin ümidinə qaldı.
2016-cı ilin aprel döyüşlərində “niyə hərbi əməliyyatlar yarımçıq dayandı, niyə irəli getmədik” dedik. Yenə ümidsizlik, yenə həmsədrlər...Şuşa sən demə, o müzakirə masasında heç yoxmuş- həmsədrlər və ermənilər əlbir olub bu tarixi şəhərimizi “mənimsəyiblərmiş...” “Şuşada Azərbaycan bayrağı o zaman dalğalanacaq ki, burada bəlkə konsulluq binası açasız”-ermənilər deyirmişlər bunu da. Düşmən Şuşanı əbədi caynaqlarına keçirdiklərinə özlərini elə inandırmışdılar ki...
27 sentyabrda başlayan Vətən müharibəsinin hər saatını “Şuşa da işğaldan mütləq qurtulacaq” ümidi ilə yaşadıq. Hər işğaldan azad kənd bizi Şuşaya yaxınlaşdırırdı. “Amma”lar, “bəlkə...”lər də vardı. Prezident İlham Əliyev “Şuşasız işimiz yarımçıq qalar” deməklə “amma” və “bəlkə”lərin üzərinə xətt çəkdi.
Çətin oldu “ŞUŞA, SƏN AZADSAN!” xəbərini gözləmək. O xəbəri qulağınla eşitmək xoşbəxtliyi...29 illik ayrılığın bitdiyini bildirən 8 noyabr günü! Qələbəyə həsrət, Şuşaya həsrət xalqın bayramı! Möcüzə kimi bir gün...
Şuşa azaddır! Doğrudan, yəni?! Ali Baş Komandana Şuşadan məruzə edilir, bayrağımız Şuşada! Gövhərağa məscidində xüsusu təyinatlımız azan oxuyur...Belə bir möcüzəni yaşamaq qismətimizdə varmış sən demə... 8 may utancından, 8 noyabr zəfərinə aparan yol uzun, ağrılı oldu. Amma oldu!
Biz yaşayaq, başımızı dik tutaq deyə, canlarından keçən şəhidlərimizə borcluyuq, qazilərimizə minnətdarıq...Onlar Şuşanı Azərbaycana qaytarmardılar təkcə, xalqın 29 illik əzilmiş, təhqir edilmiş qürurunu xilas etdilər!
Şuşa və digər torpaqlarımızın azadlığı uğrunda həlak olan şəhidlərimizin ruhu qarşısında baş əyirik! Başımızı onların qarşısında əymək nə böyük qürur…
Nazim SABİROĞLU,
Musavat.com
