Bəs Fransa bəyanatlardan nəticə çıxarmırsa, diplomatik cəbhədə nələr etmək olar?
Fransa açıq formada Ermənistanın destruktiv fəaliyyətini dəstəkləyir. Bunu son bir neçə gündə Fransa rəsmilərinin səsləndirdiyi bəyanatlar da təsdiq edir. Belə ki, bu ölkənin xarici işlər naziri Ketrin Kolonna Avropa Parlamentində “Ermənistanla Azərbaycan arasında münasibətlər və Dağlıq Qarabağdakı vəziyyət və Laçın dəhlizi” mövzusunda müzakirələr zamanı deyib ki, biz ədalətli sülhə nail olmaq üçün Ermənistanın yanındayıq: “Laçın dəhlizinin blokadası qanunsuzdur və bununla bağlı Beynəlxalq Məhkəmə belə bir hökm çıxarıb. Heç bir ölkə Ermənistanın ədalətli sülh əldə etməsi üçün Fransa qədər səy göstərmir. Biz qonşusu (Azərbaycan) ilə ədalətli sülh əldə etmək üçün Ermənistanın yanındayıq. Heç bir ölkə iki ölkəyə bu məsələdə bizim qədər dəstək vermir. Biz ədalətli sülhə nail olmaq üçün Ermənistanın yanındayıq, bunu prezident Emmanuel Makronun göstərdiyi səylər sübut edir”.
Gərginliyin azaldılması vasitəsi kimi Kolonna Ermənistanda fəaliyyət göstərən Aİ missiyasını qeyd edib ki, bu missiya əsasən Fransanın səyləri ilə yaradılıb və “deskalasiya üçün çox əlverişlidir”.
Fransanın Avropa və Xarici İşlər Nazirliyinin mətbuat katibi tərəfindən Azərbaycan-Ermənistan sərhəd bölgəsində baş vermiş təxribatlarla əlaqədar bəyanat bölgədəki mövcud vəziyyəti təhrif edir və qərəzlidir.
Bunu Xarici İşlər Nazirliyinin mətbuat katibi Ayxan Hacızadə Fransanın Avropa və Xarici İşlər Nazirliyinin mətbuat katibi Ann-Kler Lejandrın bəyanatını şərh edərkən deyib.
Onun sözlərinə görə, Fransa tərəfinə xatırlatmaq istərdik ki, Azərbaycan beynəlxalq norma və qaydalara uyğun olaraq təsis etdiyi Laçın dövlət sərhədinin buraxılış məntəqəsindən hər iki istiqamətə yüzlərlə erməni sakininin tənzimlənən şəkildə, sərbəst və təhlükəsiz hərəkətini təmin edib. Bu səylərə baxmayaraq, 15 iyun tarixində məhz Ermənistan tərəfindən sərhəd keçid məntəqəsinin atəşə tutulması nəticəsində sərhədçimiz yaralanıb. Hazırda sərhəddən keçid üzrə təhlükəsizlik və istintaq tədbirləri həyata keçirilir.
“Ermənistan tərəfindən Laçında qeyd edilən təxribata və digər istiqamətlərdə ərazilərimizin atəşə tutulmasına baxmayaraq, Fransa tərəfinin məsələyə birtərəfli yanaşması təəssüf doğurur”, - deyə bəyanatda bildirilir. Bu arada məlum olub ki, Fransanın müdafiə naziri Sebastyan Lekornunun dəvəti ilə Ermənistanın müdafiə naziri Suren Papikyan iyunun 19-da “Le Burje” aviasiya sərgisində iştirak edib.
Aprel ayında fransalı nazir Katrin Kolonnanın Bakı səfəri rəsmi Parisin ermənipərəst siyasətində korrektələr aparacağı ümidi yaratmışdı. Amma göründüyü kimi, Makron hökuməti klassik ermənipərəst siyasətindən əl çəkməyib. Yəni Paris yenə də Azərbaycanla bağlı qərəzini davam etdirir. Bəs Fransaya necə dərs verməli, bəyanatlardan nəticə çıxarılmırsa, diplomatik cəbhədə nələr etmək olar?
Bəhruz Məhərrəmov
Deputat Bəhruz Məhərrəmov belə çıxışların Fransanı ancaq və ancaq bu bölgədən uzaqlaşdırdığını düşünür. Onun fikrincə, əslində ermənilər də Fransanın qurbanına çevriliblər: “30 illik münaqişə dövründə sülh prosesi üzrə vasitəçilərdən biri kimi Fransa kosmetik də olsa tərəfsiz və qərəzsizlik imitasiyası etməyə çalışırdı. Vətən müharibəsində Azərbaycanın qələbəsindən sonra isə Paris artıq açıq və radikal formada Ermənistanın yanında yer almağa başladı. Bu isə 44 günlük savaşla bölgədə yaranan yeni reallıq, sülh və əməkdaşlıq perspektivlərində ciddi əngələ çevrildi. Azərbaycan və Ermənistan arasında məhz cənab İlham Əliyevin məcburetmə tədbirləri ilə yekun sülhə yaxınlaşdıqca Fransa mümkün qədər prosesi pozmaqla məhz münaqişənin yenidən alovlanmasında maraqlı olduğunu göstərdi. Məhz bu dağıdıcı fəaliyyətin qarşısının alınması üçün cənab İlham Əliyev Parisi faktiki olaraq regiondan çıxardı. Bu, Makron iqtidarının Qafqazda ən ciddi məğlubiyyəti idi və Fransa yenidən regionda mövcud olmaq və neoimperialist niyyətləri naminə hər vəchlə münaqişənin yenidən alovlanması üçün cəhdlərini intensivləşdirdi. Lakin istər qlobal təsisatlar çərçivəsində, istərsə də lokal təxribatlarla müşahidə olunan bu cəhdlərin hamısında Fransa beynəlxalq müstəvidə, Paris üçün alətə çevrilmiş İrəvan isə regionda qarşıdurmalarda məğlub olaraq bir az daha çox uçuruma yuvarlandılar. Lakin təəssüf ki, Fransa dayanmaq istəmir və erməni xalqı da Parisin niyyətlərinin qurbanına çevrilməkdədir. Xüsusən Brüssel prosesi bərpa olunduqdan, Moskva və Kişinyov təmaslarından sonra yaranan ümidlər fonunda son bir həftədə Fransanın yenidən aktivləşməsinə şahidlik edirik. Məhz Fransanın təşəbbüsü ilə Avropa Parlamentində "Ermənistanla Azərbaycan arasında münasibətlər və Dağlıq Qarabağdakı vəziyyət və Laçın dəhlizi" mövzusunda müzakirələrin baş tutması, bu müzakirələrin bölgədə sülh və sabitliyə xidmət deyil, Azərbaycan əleyhinə kampaniya xarakteri daşıması, bölgənin özündə situasiyanın mürəkkəbləşməsi və Ermənistanın və separatçıların hərbi fəallığına, təxribatların intensivləşməsinə gətirib çıxardı. Təbii ki, bütün hallarda düşmən lazımi cavabını aldı, lakin proseslər həm də göstərdi ki, Fransa Bakı ilə, daha konkret desək, cənab İlham Əliyevlə hesablaşmayana qədər bölgədə maraqlarını təmin edə bilməyəcək. Regionda Ermənistanın simasında daimi “əl buyruqçusuna” adət etmiş Fransanın bunu qəbullanması asan olmasa da Fransa xarici işlər naziri Ketrin Kolonnanın Avroparlamentdə qəzəbli çıxışı və açıq formada kini göstərir ki, Paris artıq regionda vəziyyətin ciddiliyinin fərqindədir. Lakin fransızlar hələ ki geriyə addım atmaq istəmirlər və maraqlıdır ki, xanım Kolonnanın bu çıxışı fonunda proseslər Fransanı bölgədən daha da uzaqlaşdırır. Məsələn, əgər əvvəllər Fransanın qərəzli olduğunu biz baş verən faktlar əsasında iddia edirdiksə, artıq Fransa xarici işlər naziri özü gizlətmir ki, “Biz Ermənistanın yanındayıq”. Kolonnanın hücum arqumentləri isə çürümüş idi və Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin bəyanatlarında istər Laçın dəhlizi, istər sərhəd-keçid məntəqəsi, istər “blokada” kimi iddiaların absurd olduğu aydın şəkildə izah edildi.
Bu gün Fransa regionda məğlubdur, mövcud ritorika ilə isə hər hansı formada Cənubi Qafqazda maraqlarını təmin etməsi mümkün deyil. Bu mənada Bakının açıq anti-Azərbaycan mövqeyi tutmuş Fransaya qarşı hansısa əlavə və əlahiddə addım atmasına ehtiyac yoxdur. Çünki regionda Fransanın maraqlarına Makronun komandasından daha çox heç kim zərər vura bilməz. Heç şübhəsiz ki, yaxın gələcəkdə Ermənistan və Fransanın təşviqi ilə boş xülyalar uğrunda itkilər verən erməni xalqı da bu reallığın, nəhayət ki, fərqinə varacaq".
Elşən Mustafayev
Beynəlxalq əlaqələr üzrə ekspert Elşən Mustafayev Azərbaycanla Ermənistan arasında sülhün olmasını istəməyənlərin saylarının kifayət qədər çox olduğunu bildirdi. Onun sözlərinə görə, bu sırada ilk sıralarda qərarlaşan ölkələrdən biri də Fransadır: “Son aylarda Azərbaycanın sülh sazişinin imzalanmasına hədəflədiyi siyasəti regionda sabitliyə və beynəlxalq normaların həyata keçməsinə hesablanıb. Belə görünür ki, Ermənistan-Azərbaycan arasında sülhün bağlanmasını istəməyənlərin sayı az deyil. Fransa xarici işlər nazirinin provokasion bəyanatları məhz belə qüvvələrin sifarişi kimi qəbul olunmalıdır. Bu gün Laçında nəzarət-keçid məntəqəsinin qurulmasını blokada kimi qələmə vermək əslində yenidən münaqişə ocağı yaratmağa cəhd kimi qiymətləndirilməlidir. Həmin məntəqədən sənədlərini təqdim etməklə insanlar və bütün növ mülki maşınlar buraxılırsa, hansı blokadadan danışılır. Aparılan təbliğatın əksinə olaraq sərhəd-keçid məntəqəsindən keçən Xankəndidə yaşayan ermənilərin əksəriyyəti bu prosedurları asanlıqla keçdiklərini bildirirlər. Bir müddətdən sonra onların bu şəraitə rahatlıqla uyğunlaşacaqları indidən açıq-aydın göründüyündən gərginlik yaratmağa çalışan güclər fəallaşıblar. Belə güclər Ermənistanın içində olduğu kimi xaricində də kifayət qədərdir. Fransanın isə Makronun liderliyi ilə bu güclərin başında durduğu heç kimə sirr deyil. O səbəbdən Fransa Xarici İşlər Nazirliyinin verdiyi bəyanatlara təəccüb etmək lazım deyil. Eyni zamanda onları maksimum məsafədə saxlamaqla sülh sazişi danışıqlarından kənarda tutmaq lazımdır. Azərbaycan tərəfinin bu cür bəyanatların qarşısını almaq üçün hansı addımlar ata biləcəyinə gəlincə isə, hesab edirəm ki, nə etsək də onların proseslərə bu cür yanaşmalarının qarşısını almaq mümkün deyil. Burada Fransanın regionda maraqlarının artmasını, öz daxillərində erməni lobbilərindən aslılıqlarını və.s səbəb kimi göstərmək olar. Bizim hədəfimiz onların bu səpkili bəyanatlarını əhəmiyyətsiz demoqogiyaya çevirmək və dünya dövlətləri tərəfindən ciddi qəbul edilməyən sıradan açıqlamalar kimi qiymətləndirilməsinə çalışmaqdır. Bunun yolu isə apardığımız siyasətin ardıcıl olmasına və bu siyasətin hər iki xalqın mənafeyinə xidmət edəcəyinə ilk növbədə Ermənistanda mövcud olan adekvat düşünən insanları və beynəlxalq təşkilatlar daxil olmaqla digər dövlətləri inandırmaqdan keçir. Hazırda yaranmış situasiya bu perspektivin real olduğunu göstərir”.
Cavanşir ABBASLI,
“Yeni Müsavat”
