Qabil Hüseynli: “Erməni auditoriyasını Nikola qarşı çevirmək və revanşist qüvvələri təhrik etmək cəhdidir”
Natiq Cəfərli: “Putin demək istəyir ki, biz qoymazdıq, imkan verməzdik, amma Qərb planları pozdu”
Elxan Şahinoğlu: “Kreml sahibinin məntiqinə görə, Rusiya Azərbaycana suverenliyinin bərpasına imkan verməyəcəkdi”
“Qarabağı tərk edən biz deyilik, Qarabağın Azərbaycanın bir hissəsi olduğunu tanıyan Ermənistandır”. “Yeni Müsavat” xəbər verir ki, bunu dekabrın 14-də Rusiya Prezidenti Vladimir Putin illik mətbuat konfransında söyləyib. “Ermənistanda Qarabağla bağlı sadə proseslər getmir. Bunu hamımız başa düşürük. Qarabağı tərk edən biz deyilik, Qarabağın Azərbaycanın bir hissəsi olduğunu tanıyan Ermənistandır.
Onlar əslində bunu öz təşəbbüsləri ilə ediblər və bunu bəyan edərkən Rusiyaya məlumat verilməyib. Bunun həm müsbət, həm də mənfi tərəfləri var, bu, bir faktdır. Yaxşı, belə olsun, orada daxili siyasi proseslər mürəkkəbdir”, - Putin bildirib. “MDB və KTMT üzvlüyünə xitam verilməsi Ermənistanın maraqlarına cavab vermir”. Bunu da Putin söyləyib.
Göründüyü kimi, rəsmi Moskva hələ də Paşinyan hökumətinin Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıması ilə barışa bilmir. Niyə? Nədən Rusiya hələ də narazı və narahatdır? Axı 44 günlük müharibədən cəmi bir neçə gün sonra V.Putin müsahibələrinin birində etiraf etmişdi ki, bütün dünya, o cümlədən Rusiya Qarabağı Azərbaycanın tərkib hissəsi kimi tanıyır. Bəs “Ermənistanda vəziyyət mürəkkəbdir” deməklə Kreml rəhbəri nəyə işarə vurur, nəyin anonsunu verir? Nə vaxtsa Rusiyapərəstlərin hakimiyyətə qayıdışınımı?
Kreml liderinin sözlərindən belə çıxır ki, Paşinyan Qarabağı Azərbaycan ərazisi kimi tanımasaydı, Rusiya hələ də separatizmə dəstək verəcəkdi, qondarma rejim mövcud olacaqdı, ermənilər Xankəndidə rus qoşunlarının nəzarəti altında yaşayacaqdılar, münaqişə davam edəcəkdi. Burada təhrikedici mesaj da var - yəni Qarabağı biz yox, Paşinyan təslim etdi, ayağa qalxıb onu devirin! Rusiya prezidenti “Valday” klubunda çıxışı zamanı da demişdi ki, ortada bütün Qarabağı Azərbaycana verən Vaşinqton sənədi var, əgər erməni xalqı buna razıdırsa, biz hörmətlə yanaşacağıq. O zaman bu çıxışı rezonans doğurmuşdu, Xankəndidə və İrəvanda mitinqlər keçirilmişdi. Putin yenidən eyni ritorika ilə çıxış edərək Paşinyanı ittiham etməyə çalışıb.
Ümumiyyətlə, Kreml rəhbərinə görə, Nikol rus imperiyasının planlarını pozdu və Putinin təbirincə desək, Qarabağın statusunu müəyyən etdi. Bu da, şübhəsiz ki, rus qoşunlarının Qarabağı tərk etməsini sürətləndirdi. Bu situasiyada Kreml rəhbəri bəyan etdi ki, sülhməramlılar 2025-ci ilin noyabrınadək formal fəaliyyət göstərəcək, yəni Qarabağ mövzusu qapandı, rus əsgəri evinə qayıtmalıdır. Əgər Ermənistan Qarabağ məsələsində Rusiyanın istəklərinə uyğun davransaydı, hazırda bölgədə ayrı mənzərə olacaqdı: rus sülhməramlılarının qalma müddətinin uzadılması çağırışları səslənəcəkdi, separatçılar təxribatları genişləndirəcəkdi, “artsax” rəhbərləri boyundan hündürə tullanan bəyanatları davam etdirəcəkdi, Vardanyan hələ də katalizator kimi qızışdırıcı hərəkətləri davam etdirəcəkdi. Hətta Paşinyan Soçi səfəri ərəfəsində demişdi ki, sülhməramlıların 30 il Qarabağda qalmasına təminat verən sənədə imza atmağa hazırdır.
Lakin sonrakı dönəmdə Ermənistan hakimiyyəti Rusiyanı ittiham etməyə başladı: KTMT və Rusiya bizi müdafiə etmir, “Laçın” postunun qurulması rusların anlaşmanı pozmasıdır, Qarabağa girişdə blokada yaradılmasında Moskva da iştirak edir, sülhməramlılar təhlükəsizliyə daha təminat deyil, öz işlərini yerinə yetirmirlər... Bu da azmış kimi, Paşinyan KTMT tədbirlərini saymamağa başladı, bu blokun üzvü ola-ola amerikalı hərbçilərlə birgə təlim keçirdilər, Avropa Birliyinin mülki missiyasının genişlənməsi prosesi start götürdü, ardınca Roma statutu ratifikasiya edildi, Paşinyan Avropa Parlamentində antirus bəyanatlarla çıxış etdi, Simonyan Ukrayna konfransında iştirak etdi, indi də erməni tərəfi Rusiya telekanallarının yayımında pozuntular aşkarlayır və bütün bu addımları Moskva diqqətlə izləyir. Hətta Rusiyanın Birinci kanalı Paşinyan iqtidarını müvəqqəti adlandırdı və Ermənistan dövlətini hakimiyyətdən ayırdı. Sözsüz ki, İrəvanın bu hərəkətləri də Qarabağdakı hadisələrə ciddi şəkildə təsir etdi və Rusiya qoşunlarının bölgədə qalması indi heç kəsə lazım deyil.
“Yeni Müsavat”a bu açıqlamanı təhlil edən professor Qabil Hüseynlinin sözlərinə görə, Putin siyasi çıxış edib. Onun fikrincə, Kreml rəhbəri məhz Rusiyanın maraqlarını müdafiə etmiş olub. Q.Hüseynli eyni zamanda, erməni auditoriyasını Nikola qarşı çevirmək cəhdi olduğunu da istisna etmir: “Həmçinin revanşist qüvvələri təhrik etməyə və ”Qarabağ uğrunda mübarizə gedir" həvəsi yaratmağa çalışıb. Eyni vaxtda Serj Sərkisyan da deyib ki, “artsax” ideyası ölməyib, “vaxt gələcək nəyi nəzərdə tutduğumu görəcəksiniz”. Yəni sinxronluq təşkil edən bir siyasi xətt mövcuddur". Q.Hüseynliyə görə, Putin əvvəldən fikirlərini ikibaşlı ifadə edirdi: “Qarabağ müharibəsi başlayanda bu torpaqların Azərbaycana aid olduğunu açıqlamışdı. Vlodivostokda isə özünü daha aydın göstərmişdi. Orada bəyan etdi ki, Dağlıq Qarabağı Azərbaycana biz yox, Ermənistan hakimiyyəti verib. İndi də bu siyasi xətt davam edir. Məncə, qarşıda bu təhlükəli xəttə əlavə çalarlar ola bilər”.
Bu mövzuda REAL Partiyasından Siyasi Komitənin üzvü Natiq Cəfərli çağırış edib ki, Paşinyanı, komandasını, Avropa Birliyi və ABŞ-ı tənqid etməyi tərgidin, çünki Putinin və Kremlin bütün planlarını pozublar: “Putin demək istəyir ki, biz qoymazdıq, imkan verməzdik, amma məhz Qərbin təkidi və təklifi ilə Paşinyan bu addımı atıb. Üzərinə də Azərbaycan son 3-4 ildə Rusiyanı urvatsız edib bölgədə nüfuzunu azaltdı - İrəvan və Bakı Qərbin koordinasiyası və Türkiyənin iştirakı ilə Cənubi Qafqazda Rusiyanı xeyli ”əzdi", son 300 ildə bölgədə Rusiya heç vaxt bu qədər zəif olmamışdı".
Politoloq Elxan Şahinoğlu isə hesab edir ki, sanki qeyri-adi hadisə baş verib: “Ermənistan müharibədə məğlub olub və bu ölkənin baş naziri Nikol Paşinyan Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanımaq məcburiyyətində qalıb. Putinin geniş mətbuat konfransındakı sonrakı cümləsi də düşündürücüdür: ”Qarabağdan imtina edən biz deyildik. Bu torpaqların Azərbaycanın bir hissəsi olduğunu Ermənistan tanıyıb. Bunu bəyan edərkən Rusiyaya məlumat verilməyib". Kreml sahibinin məntiqinə görə, İrəvan Qarabağdan imtina etməsəydi, Rusiya Azərbaycanın öz ərazisi üzərində suverenliyinin bərpasına imkan verməyəcəkdi".
Yeri gəlmişkən, dekabrın 15-də Belarus prezidenti Aleksandr Lukaşenko tarixə qovuşan bu münaqişə barəsində eyhamlı çıxış edib.
“Bəli, biz hardasa səhv etmişik, bəli, hardasa Ermənistanda və Azərbaycanda alınmadı. Gəlin bunu düzəldək... Ermənistan və Azərbaycanda bir dəfə deyilənlərə qulaq assaydılar, bu baş verməzdi və bunlar Paşinyanın günahı deyil. O, bütün bunları miras alıb. Mən Əliyevlə Serj Sarqsyanın arasında qaldım və açıq şəkildə təklif etdim ki, bu gün mümkün olanı həll etmək lazımdır, nəyə gedilə biləcəyi ilə bağlı qərar verməliyik. Bunu etmədilər, əvəzini də aldılar. İndi Ermənistan üçün yaxşıdır? Heç Azərbaycan üçün də asan deyil”.
Emil SALAMOĞLU
“Yeni Müsavat”
