Azərbaycan Respublikasının ərazilərinin 20 faizini işğalda saxlayan Ermənistan qonşu Gürcüstanın, daha konkret, tarixi Azərbaycan əraziləri olan Borçalı zonasını da qəsb etməyə çalışır.
Azad Qarabağ Uğrunda Alyansa daxil olan ictimai təşkilatların “Qarabağ təbliğat turu” çərçivəsində Gürcüstana noyabrın 29-dan başlayan səfəri boyu soydaşlarımızla keçirilən görüşlər zamanı həyəcanlı xəbərlər aldıq.
Yerli azərbaycanlılar deyirlər ki, Ermənistan Gürcüstanın Rusiya ilə münasibətlərinin hələ də tam nizama salınmayan münasibətlərindən sui-istifadə edib öz məkrli məqsədlərini reallaşdırmaq, həmsərhəd zonada yaşayan azərbaycanlıların sıxışdırılıb çıxarılması hesabına Borçalının bəzi ərazilərini ələ keçirmək istəyirlər ki, artıq bununla bağlı ciddi şəkildə hərəkətə keçiblər.
Sərhəd boyu sayı artırılan erməni hərbçilərin azərbaycanlıların kompakt yaşadığı 7 kəndin - Ermənistanla həmsərhəd Beytarabçı, Təzəkənd, Burma, Sadaxlı, Mollaoğlu, Yırğançay, Xuludərənin sakinlərinə qarşı xüsusilə də azğınlaşdığı deyilir. Bu Azərbaycan kəndlərinin müxtəlif layihələr əsasında boşaldılması üzərində sürətli iş gedir. Təkcə son illər ərzində Gürcüstanın bu bölgəsində erməni hərbçiləri 15 soydaşımızı qətlə yetirib. Həmçinin kəndlərdə oğurluq, quldurluq hadisələri xeyli dərəcədə artıb. Erməni hərbçilər hətta evlərə soxulub oğurluq edir, fürsət düşən kimi azərbaycanlıların mal-qarasını oğurlayıb Ermənistana aparır. Yırğançay kəndində isə vəziyyətin daha pis olduğu deyilir. Belə ki, burada 4 min əhali yaşayır. Torpaqları bir tərəfdən gürcü fermerləri, digər tərəfin ermənilər ələ keçirib və bu ərazilərin əsl sahibləri torpaqsız qalıb.
Verilən məlumatlardan biri də budur ki, Gürcüstanın bu bölgəsində azərbaycanlıların boşaldılması prosesində Rusiya layihəsi də yer alır. Belə ki, emissarlar onsuz da sosial-iqtisadi vəziyyəti ağır olan azərbaycanlılara, xüsusilə də Gürcüstanın ən böyük kəndi olan Sadaxlı (Marneuli rayonu-E.P.) əhalisinə Rusiyaya köçmək üçün əlavə imtiyazlar vəd edirlər. Yerli camaata deyirlər ki, Stavropol, Moskva və Sank-Peterburqu çıxmaq şərtilə, istənilən Rusiya regionunda onların güzəştli şərtlərlə yerləşdirilməsini təmin edə bilərlər. Ancaq qəribəsi budur ki, etnik azərbaycanlıların bu ərazilərdən sürgün edilməsi prosesində Ermənistan və Rusiya ilə Gürcüstanın da maraqları üst-üstə düşür. Məqsədyönlü köç siyasətinin həyata keçirilməsinin və bölgə əhalisinin ağır şəraitdə yaşamasının nəticəsidir ki, Ermənistanla həmsərhəd bölgədə yerləşən Xuludərə, Sadaxlı, Burma, Millaoğlunun 18 -20 minlik əhalisindən hazırda cəmi 4-5 mini qalıb.
Vəziyyətlə bağlı məlumatları yerindəcə dəqiqləşdirmək üçün Sadaxlı və Ermənistanla həmsərhəddə yerləşən Xuludərəyə getdik. Hüquq müdafiəçisi Sabir Mehtiyev bu əraziləri gözləyən real təhlükələr barədə danışdı və Xuludərə kəndinin örüş və əkin yerlərində, evlərin isə bir neçə yüz metrliyində tikilmiş Ermənistan ordusunun kazarmasını və postunu göstərdi. Onun sözlərinə görə, ermənilər Sadaxlı və ətraf kəndlər boyu uzunluğu təqribən 100 metr, eni isə bir neçə km olan ərazini ilhaq edib: “Müəmmalısı budur ki, Gürcüstan hökuməti bunu sükutla qarşılayır”. Xuludərə kənd sakini, 72 yaşlı Vəli kişi deyir gözünü açandan ermənilərin son 5-6 ildə ələ keçirməyə çalışdığı ərazilər borçalıların örüş yerləri olub və bu ərazilər Gürcüstan sərhədlərinə daxildir. Lakin son illər ermənilər addım-addım Borçalının içərilərinə doğru irəliləyir ki, bu da narahatlıq doğurur. Vaxtilə Gürcüstanın 11 min ton kənd təsərrüfatı məhsulu yalnız Sadaxlıdan gəldiyi halda son illər məqsədyönlü siyasətin nəticəsində bu göstərici sıfıra enib. Belə ki, bu kəndi suvarma sistemi ilə təchiz edən 150 km-lik boru xəttinin kəsilərək satılması əkin sahələrinin kütləvi məhvinə, eyni zamanda əhalinin işsiz qoyulmasına gətirib çıxarıb. Bunun ardınca gürcü fermerlər azərbaycanlıların tarixi torpaqlarını ələ keçirməyə başlayıb.
200-dən artıq evlik Xuludərə kəndində siyahı üzrə 700-ə yaxın əhali var. Ancaq bəzi evlərin qapısını bağlı gördük. Sakinlər işsizlik səbəbindən bölgəni tərk edir. Üstəlik, ermənilərin təhdidi sakinlərin narahatçılığını pozub. Kənd orta məktəbin dil-ədəbiyyat müəllimi Ələddin Mədinəyev də vəziyyətdən narahatçılığını bölüşdü: “Bu kənddə Həsən kişi vardı. Ölənə qədər deyirdi ki, Ermənistanla sərhəd dağların başından keçir. Hətta vaxtilə sərhəd xətti kimi yerə kömür basdırdıqlarını bildirirdi. Deyirdi inanmayana aparıb basdırılmış kömürü göstərə bilərəm”. Kənd sakini bunu deyib qarşı dağların başını göstərir: “Bax, sərhəd o dağın yalı ilə keçir. İndi gəlib kazarmalarını çənəmizin ağzında tikiblər. Üstəlik də deyirlər 500 metr məsafəyə qədər yaxınlaşmayın. Beləcə, bizim pay torpaqlarımız da Ermənistan ərazilərinə qatılır. Ancaq Gürcüstan rəhbərliyində bir nəfər yoxdur ki, xəritəni çıxarıb ortaya qoysun və Ermənistana öz yerini göstərsin. Biz meşə ilə, həmin qəsb olunan torpaqlarla dolanmışıq. İndi erməni əsgərləri oturub kazarmada və bizim günümüzü qara ediblər”. Kənd sakini deyir ki, yaxınlıqda Ermənistan ordusunun daha iki kazarması tikilib: “Bax, gördüyünüz o kazarma ki, var, onun qarşısında bizim kənd məktəbinin torpaq sahəsi var. Öz məktəbimizin yerini əkib-becərməyə də imkan vermirlər, deyirlər buraxılış vərəqəsi alın, gəlin. Bizim də dolanışığımız mal-heyvanla bağlıdır, ancaq otara bilmirik, örüş sahəmiz faktiki işğal olunub. Bilmirik dərdimizi kimə deyək, nə edək. Dəfələrlə mal-qaramızı oğurlayıb aparıblar, yaxınlaşanda da üstümüzə silah çəkirlər. Neçə nəfərimizi güllələyiblər”.
QAT sədri Akif Nağı bildirdi ki, Bakıya dönəndən sonra bu təhlükəli vəziyyətlə əlaqədar müvafiq qurumları məlumatlandırıb məsələyə müdaxilə etməsini istəyəcəklər.
Sakinlər deyir ki, Gürcüstanla Ermənistan arasında delimitasiya və demarkasiya məsələləri həll olunmayıb deyə, Ermənistan vəziyyətdən sui-istifadə edib bu əraziləri mənimsəyir. Ancaq azərbaycanlıların sıxışdırılması prosesində Gürcüstan hökumətinin də maraqlı olduğu barədə ciddi şübhələr var: “Dəfələrlə məsələ qaldırmışıq, bizim torpağımızı erməniyə niyə verirsiniz, deyə, hökumətin qarşısına tələn qoymuşuq.
Faktiki olaraq erməni hərbçiləri dağların başından həyətlərimizə qədər irəliləyib. Sadaxlı ətrafı ermənilərin əsgər postları faktiki olaraq Gürcüstan sərhədləri içərisində tikilib. Amma gürcü hökumətində qəribə susqunluq var". Yerli sakinlərin sözlərinə görə, təəssüf ki, Gürcüstan hökuməti Azərbaycan hüquq müdafiəçilərinin bu məsələdən narahatçılıqlarına və təhlükəli proje ilə bağlı davamlı müraciətlərinə biganə yaraşır.
Ermənistanın Bavra kəndinin ərazisindən 400 metr enində, 12 km uzunluğunda ərazinin Gürcüstana məxfi şəkildə verilməsi də gözlənilməz olub. Maraqlısı budur ki, erməni tərəf bu məsələni sükutla qarşılayıb. Belə hesab olunur ki, məxfi şəkildə Gürcüstan və Ermənistan arasında ərazi mübadiləsi həyata keçirilib ki, bunun da ağrı-acısını Azərbaycan kəndliləri çəkir. Ermənistan vətəndaşlarına isə “yaşıl işıq” yandırılıb, onlar gəlib Gürcüstan sərhədləri daxilində, Sadaxlıya aparan dəmir yolu boyunca məskunlaşır, mülklər və obyektlər tikirlər. Onların bu ərazidə məskunlaşması isə Sadaxlı da daxil olmaqla 6 azərbaycan kəndinin (Yuxarıdakı 7 kənddən yalnız Beytarabçı kənarda qalır-E.P.) Gürcüstanla əlaqəsinin kəsilməsi və minlərlə soydaşımızın blokada vəziyyətinə salınması niyyəti daşıyır. Sakinlər deyir ki, ermənilər Qarabağ cəbhəsində vəziyyət gərginləşən kimi Borçalının bu bölgəsini ələ keçirmək niyyətindədirlər. Paralel olaraq ermənilərin Marneulinin Təkəli kəndində sürətlə məskunlaşması siyasəti həyata keçirilir. Strateji əhəmiyyətə malik olan Təkəli Qırmızı Körpünün 10 km-liyinə yerləşir. Burada erməniləri məskunlaşdırmaqla və azərbaycanlıları sıxışdırıb çıxarmaqla gələcəkdə Borçalının Azərbaycanla əlaqəsini kəsmək və Qırmızı Körpüyə aparan yeganə yolu nəzarət altına almaq istəyirlər.
Borçalılar danışır ki, ermənilər üçün azərbaycanlıların harada yaşamasının fərqi yoxdur: “Azərbaycanda yaşayanları da öldürürlər, Gürcüstanda yaşayanları da”.
“Sadaxlıdan yuxarıda, ermənistanla sərhəddə yerləşən Xuludərə kəndini də ermənilər ələ keçirtmək istəyir. Hətta kənd sakinlərinə kəndi boşaltmaqla bağlı xəbərdarlıq edilib. Yeganə məqsəd strateji əhəmiyyətə malik bu əraziləri türksüz bölgəyə çevirməkdir" - deyə, soydaşlarımızdan biri narahatlıqla bildirir.
Qeyd edək ki, Alyans üzvləri Gürcüstandakı Azərbaycan səfirliyində olarkən səfirliyin rəhbər şəxsləri ilə görüşüb və Gürcüstanın Ermənistanla həmsərhəd bölgəsində yaşayan soydaşlarımızın Ermənistan tərəfindən vaxtaşırı təhdidə məruz qalması narahatçılıqla vurğulanıb, onların taleyinə həssaslıqla yanaşılması xahiş olunub. Diplomatik nümayəndəlikdən əminliklə bildirilib ki, Gürcüstan öz ərazisi və əhalisinin taleyinə biganə deyil, hər hansı narahatçılığa əsas yoxdur. Ancaq buna baxmayaraq Borçalıdakı soydaşlarımız ciddi şəkildə narahatlıq keçirirlər və Azərbaycanın rəsmi qurumlarının Gürcüstan hökumətini hərəkətə gətirməsi üçün müəyyən addımlarını atmasını istəyirlər.
Elşad PAŞASOY
Foto müəllifindir
