SSRİ-nin süqutundan sonra Azərbaycan və Türkiyənin Ermənistan üçün nə dərəcədə vazkeçilməz qonşular olduğu artıq bütün çılpaqlığı ilə ortada. Təkcə o fakt ki, 4 qonşudan (Azərbaycan, Türkiyə, İran, Gürcüstan) yalnız ikisi ilə (İran, Gürcüstan) qurulan isti münasibətlər Ermənistanın inkişafını, dövlət kimi təşəkkül tapmasını təmin etməyib, əhalisini ağ günə çıxarmayıb, ölkə hələ də yarım-təcrid, miskin durumda, iqtisadiyyatı “rüşeym” halındadır, ermənilər ölkədən qaçmağa davam edir, özlüyündə çox şey deyir.
Qalır indi acı “həb”in erməni siyasi elitası tərəfindən qəbulu və gərəkən dərslərin, nəticələrin çıxarılması. Bundan ötrü isə cəmiyyətdə yox, məhz beyinlərdə, təfəkkürdə inqilab lazımdır – erməni xalqına bəlalar gətirmiş bir düşüncə tərzindən, təhlükəli stereotiplərdən və paradiqmalardan, postulatlardan imtinaya gətirəcək inqilaba.
Amma bu bizim yox, mənfur toplumun problemidir. On illər boyu ətrafa gör nə qədər “daş” atıblar. Əziyyət çəkib özləri yığsınlar. Suda boğulanın xilası ilk növbədə onun problemidir. Əgər özləri bataqlıqdan xilas olmaq, xalq olaraq qurtulmaq istəmirlərsə, kənardan köməyin nə əhəmiyyəti...
“Nə ediriksə edək, qonşularımız Azərbaycan, Türkiyə, Gürcüstan və İran olaraq qalır”. Bunu dünən baş naziri Nikol Paşinyan bildirib.
Baş nazir ardınca sual edib: “Məgər biz qonşularımızla problemi həll edə bilmərik? Hər dəfə gedək başqa yerdən adam gətirib deyək ki, gəl qonşumuzla məsələni həll elə? Bir dəfə, iki dəfə, üç dəfə... Dördüncü dəfə adama deyərlər ki, işimizi-gücümüzü buraxıb gəlib sizin standartlarınıza uyğun məsələni necə həll edək? Standartlarla bağlı məsələni həll edəcəyik. Bu bir yükdür və mən onu daşımalıyam”, - Nikol vurğulayıb və düzgün yolda olduğuna əminlik ifadə edib...
Bəs 4 qonşudan iki ən mühümü ilə anlaşmaya nə mane olur?
Bir səbəbə N.Paşinyan toxunub – erməni toplumuna əsrdən çoxdur hakim kəsilmiş absurd standartlar, yəni boydan yuxarı tullanmaq cəhdləri, “çəhrayi arzular”, Azərbaycan və Türkiyənin heç vaxt qəbul etməyəcəyi şərtlər, daim ağa axtarışı. Bunun da kökündə əlbəttə ki, saxta tarix və ona kollektiv inam dayanır.
Paşinyan hər şeydən öncə bu tilsimi qırmalı, xəstə erməni təfəkkürünü sağlamlaşdırmalıdır – özü ilə birgə! Onun orta məktəblərdə mifik “erməni tarixi”ini deyil, konkret “Ermənistan tarixi”ni tədris etməyin vaxtı çatması barədə məlum sözləri, 29.7 min kv km-lik “real Ermənistan” qurmaq yönündə səyləri bu xüsusda təqdiredicidir. Lakin yetərli deyil. Ta ki, Azərbaycan və Türkiyəyə ərazi iddialarının yer aldığı konstitusiya beynəlxalq hüquqa uyğunlaşdırılanadək...
Qonşularla barışığa ikinci ciddi əngəl şübhəsiz, Türkə nifrəti körükləyən dinsiz-imansız erməni kilsəsidir. Axır vaxtlar Nikol və komandası bu amilə qarşı mövqeyini sərtləşdirib. Onun xaçkarlar haqda srağagünkü aşağılayacı sözləri bu qəbildəndir. “Üsyançı” keşiş Barqatın tam zərərsizləşdirilməsi bu xüsusda kilsənin nüfuzuna növbəti və ağrılı zərbə olacaq.
Nəhayət, qonşularla “sıfır problem”ə, sülh içində dinc yanaşı yaşamağa üçüncü ciddi əngəl varlı-karlı erməni lobbisidir. Maraqlıdır ki, təzəlikcə Paşinyan diasporun da “bostanına” daş atıb. Sonuncunun qonşu ölkələrlə sülhə mane olduğuna işarə vuraraq, onu ölkə üçün təhlükə, hətta “arabanın 5-ci təkəri” adlandırıb.
“Üçüncü Respublikanın (indiki Ermənistan Respublikasının – red.) mövcud olduğu bütün dövr ərzində erməni diasporu Ermənistan Respublikasının idarəçiliyinin təşkilinə töhfə verən bir növ yardımçı institut kimi qəbul edilirdi. Lakin bu belə deyil. Diaspor belə bir qurum ola bilməz. Fakt budur ki, Ermənistan Respublikası hər bir dövlət kimi, özünün çox aydın mexanizmləri olan bir alətdir, - deyə o qeyd edib və diasporu mexanizmin əlavə hissəsi ilə müqayisə edərək, onun ölkənin idarəçiliyinə zorla daxil edilməsini “lüzumsuz və zərərli” sayıb...
Bəllidir ki, hələ hakimiyyətinin ilk illərindən Paşinyanın diaspora ilə münasibətləri gərgin olub. Səbəb həm də onun iqtidara gələndən az sonra (2019) Diaspora Nazirliyini ləğv etməsi idi. 44 günlük müharibədəki məğlubiyyətdən sonra isə münasibətlər faktiki tarıma çəkilib. Lakin 2-ci Qarabağ savaşından az sonra (iyun, 2021) keçirilən erkən parlament seçkilərində erməni elektorat radikal-revanşist qüvvələri deyil, hakim “Mülki Müqavilə” partiyasını təzədən qalib etməklə baş nazirin əlini diaspora qarşı da xeyli gücləndirib.
Odur ki, nə qədər qəliz olsa da, Paşinyan 2 mühüm qonşu ilə barışıq qarşısında 3 əngəl-tilsimi sındırmaq zorunda. Buna onun şansı var. Bəs siyasi iradə? Onu da tezliklə biləcəyik...
Siyasət şöbəsi,
Musavat.com
