Həkim: “Vaxtında müalicəyə başlamayanda, bu virus infeksiyalarının bəziləri pnevmoniyaya səbəb ola bilər”
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) rəhbəri Tedros Adhanom Qebreyesus bildirib ki, dekabr ayında bütün dünyada bayram münasibətilə keçirilən yığıncaqlarda koronavirusun “JN.1" variantına yoluxma səbəbindən minlərlə adam həyatını itirib”.
Onun sözlərinə görə, dekabrda təxminən 50 ölkədə - əsasən Avropada, həmçinin Şimali və Cənubi Amerikada 10 minə yaxın ölüm qeydə alınıb, xəstəxanaya yerləşdirilənlərin sayı isə 42% artıb. O, həmçinin yoluxma nisbətinin digər ölkələrdə də artdığı, lakin onların müvafiq məlumatı təşkilatla paylaşmadıqları barədə gümanını da dilə gətirib.
Qebreyesus bütün dünya hökumətlərini vəziyyəti yaxından izləməyə və peyvəndlərə, tibbi xidmətə fasiləsiz çıxışı təmin etməyə çağırıb. ÜST rəhbəri mövcud peyvəndlərin “JN.1" virus variantından müəyyən qədər qoruma təmin etdiyini bildirib.
Araşdırmaların nəticələrinə nəzər salaq. ABŞ Xəstəliklərə Nəzarət və Qarşısının Alınması Mərkəzləri (CDC) müəyyən edib ki, “JN.1" genetik olaraq BA.2.86 variantı ilə bağlıdır. İlk dəfə 2023-cü ilin sentyabrında ABŞ-da aşkar edilən ”JN.1", oktyabrın sonuna qədər SARS-CoV-0.1 viruslarının 2%-dən azını təşkil edib. Artan ötürülmə ilə bağlı narahatlıqlar olsa da, CDC digər dövriyyədə olan variantlarla müqayisədə yüksək sağlamlıq risklərinə dair heç bir sübut qeyd etmir. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) araşdırmaları göstərir ki, yeni yaranan COVID-19 variantı “JN.1" ilə əlaqəli simptomlar ümumiyyətlə yüngül və orta dərəcədə özünü göstərir. Bu varianta yoluxmuş şəxslər hərarət, burun axması, boğaz ağrısı və baş ağrısı kimi tanış əlamətlərlə qarşılaşa bilərlər. Əksər xəstələrdə adətən dörd-beş gün ərzində aradan qaldırılan yüngül yuxarı tənəffüs simptomları müşahidə edilsə də, fərqli xüsusiyyətlər ”JN.1" variantını bir-birindən fərqləndirir. “JN.1" variantı iştahasızlıq və davamlı ürəkbulanma ilə özünü göstərə bilər. Qəfil aclıq hissi, xüsusilə də digər simptomlarla müşayiət olunduqda, ”JN.1" variantının potensial göstəricisi kimi vurğulanır və təcili tibbi məsləhətləşmə tələb olunur. Həddindən artıq yorğunluq “JN.1" variantının mühüm əlamətidir. Bu yorğunluq COVID-19 hallarında müşahidə olunan tipik yorğunluqdan kənara çıxan həddindən artıq tükənmə və əzələ zəifliyi ilə xarakterizə olunur. Nadir hallarda, ”JN.1" variantı ilə yoluxmuş şəxslər həzm sisteminin sağlamlığında dəyişikliklərə səbəb olan mədə-bağırsaq problemləri ilə üzləşə bilərlər. Qusma və ürəkbulanma kimi simptomlar bu variantın müxtəlif simptomlarını vurğulayaraq özünü göstərə bilər. “JN.1"variantının simptomları əvvəlki ştammların simptomları ilə üst-üstə düşsə də, iştahasızlıq, davamlı ürəkbulanma, həddindən artıq yorğunluq və potensial mədə-bağırsaq problemləri kimi spesifik xüsusiyyətlər sayıqlıq ehtiyacını vurğulayır. Davamlı ictimai məlumatlandırma, profilaktik tədbirlərə riayət etmək və sürətli tibbi müdaxilə COVID-19 virusunun inkişaf edən variantlarının yaratdığı problemlərin həllində mühüm komponentlərdir.
Mövcud vaksinlər “JN.1" variantına qarşı effektivdirmi? Ekspertlər bu suala müsbət cavab verirlər. Mövcud COVID-19 müalicələrinin ”JN.1"ə qarşı təsirli olacağı gözlənilir. Lazım gələrsə, toxunulmazlığı zəif olan şəxslər və ya yaşlılar üçün hədəflənmiş peyvənd tövsiyə olunur. Bu arada Rusiyalı ekspertlərin fikrincə, Rusiyada gərginlik mart ayına qədər görünə bilər.
Təyyar Eyvazov
Səhiyyə Nazirliyinin mütəxəssis eksperti, infeksionist Təyyar Eyvazov “Xalq qəzeti”nə açıqlamasında bildirib ki, hazırda Azərbaycanda hava-damcı yolu ilə yayılan bir sıra virus infeksiyaları müşahidə olunur: “Xəstələnənlərin sayı az olsa da, mövsümi qrip və digər respirator virus infeksiyaların tez-tez baş verməsi məlumdur. Yeni koronavirus infeksiyasına, qızılcaya yoluxma halları var. Vaxtında müalicəyə başlamayanda, bu virus infeksiyalarının bəziləri pnevmoniyaya səbəb ola bilər. Bu halların baş verməsi virusun növü və patogenliyi, yoluxmuş şəxsin yaşı, sağlamlıq və immun sisteminin vəziyyəti, ciddi yanaşı gedən xəstəliklərin olması və digər amillərlə bağlıdır. Risk qrupundan olan insanlara yoluxma və fəsadların qarşısını almaq üçün peyvənd etmək, həmçinin xəstəliyin əlamətləri görünəndə dərhal həkimə müraciət etməyi məsləhət görürəm. Həkim təyinatı olmadan antibiotiklərin istifadəsi və özünü müalicə etmək cəhdləri yolverilməzdir və sonrakı fəsadlara səbəb ola bilər".
Mütəxəssis ABŞ-da qeydə alınan yeni COVID-19 ştammının Azərbayncanda yayılması ilə bağlı rəsmi məlumatın olmamasını da diqqətə çatdırdı:
“Buna baxmayaraq, biz ictimaiyyəti qarşıdakı aylarda daha diqqətli olmağa çağırırıq. Tənəffüs yoluxucu xəstəlik əlamətləri olan şəxslər mümkün qədər özlərini təcrid etməli, insanların çox olduğu yerlərdən uzaq durmalı, ictimai nəqliyyatda maskadan istifadə etməlidirlər. Qeyd edək ki, bu cür tədbirlər universal olmaqla təkcə koronavirusdan deyil, həm də qripdən və digər kəskin respirator virus infeksiyalarından qorunmağa kömək edir. Ümumilikdə, ölkədə epidemioloji vəziyyət sabitdir və narahatlığa əsas yoxdur”.
Mərdan Əliyev
İnfeksionist-hepatoloq Mərdan Əliyev “Yeni Müsavat”a açıqlamasında bildirdi ki, sözügedən ştamm barədə bir neçə ay öncə məlumat verilmişdi: “Bu ştamm daha sürətlə yoluxur, lakin patogenliyi daha aşağıdır. Koronavirusa qarşı immun sisteminin aşağı olduğu bəzi ölkələrdə yayıla bilər. Peyvənd yeni ştammı nisbətən qoruyur. Yoluxub sağaldıqdan sonra təbii immunitet yeni ştammdan qoruya bilir. Buna görə də düşünürəm ki, Azərbaycanda ciddi problem yarada bilməz. Qış fəsli bitdikdən sonra xəstəliklər azalacaq. Effektiv nəticə olması üçün peyvəndlərdə yeni modifikasiyaya ehtiyac var. Hesab edirəm ki, bu ştammın əhatə olunacağı yeni peyvəndlər yaradılacaq”.
Nigar HƏSƏNLİ,
“Yeni Müsavat”
