Tanınmış müxalifət partiyalarından prosesin gedişatı barədə açıqlamalar; “Bütün partiyaların reyestrdən keçəcəyini gözləmək sadəlövhlük olar”
Yeni “Siyasi partiyalar haqqında” Qanun qüvvəyə mindikdən sonra siyasi arenada ələnmə prosesi gedir. Yeni qanuna əsasən partiyanın azı 5.000 üzvü olmalıdır və onlar üzvlərinin reyestrini Ədliyyə Nazirliyinə təqdim etməlidirlər.
Bununla əlaqədar nazirlik tərəfindən normativ hüquqi aktların yeni qanuna uyğunlaşdırılması istiqamətində və digər aidiyyəti tədbirlər həyata keçirilib.
Nazirliyin yaydığı açıqlamada bildirilir ki, qanun qüvvəyə mindiyi tarixdən ötən müddətdə 31 partiya öz təşəbbüsü ilə ləğv olunmaları barədə bəyanat verib. Bəyanatlarda bu qərarların verilməsi Azərbaycan Respublikası Prezidentinin təşəbbüsü ilə ölkədə həyata keçirilən hərtərəfli uğurlu islahatlar, təşviq olunan siyasi dialoq, bərqərar olunmuş siyasi sabitlik və milli həmrəylik mühiti, həmçinin Vətən müharibəsində əldə olunmuş Qələbə nəticəsində torpaqlarımızın işğaldan azad edilməsi ilə əlaqələndirilib. Digər 27 siyasi partiya isə üzvlərinin adı, soyadı, atasının adı, doğulduğu tarix, qeydiyyat ünvanı, qeydiyyatda olduğu partiyanın yerli təşkilatı və əlaqə telefon nömrəsini əks etdirən reyestrini Ədliyyə Nazirliyinə təqdim edib.
Nazirlik tərəfindən “Siyasi partiyalar haqqında” Qanuna əsasən partiyaların üzvlərinin reyestrinin qanunvericiliyin tələblərinə uyğunluğunun yoxlanılması zamanı onların bəzilərində bir sıra qüsurlar, o cümlədən - üzvləri olmayan, vəfat etmiş şəxslərin reyestrə daxil edilməsi, bəzi şəxslərin adlarının təkrarlanması və sair müəyyən olunub.
Bununla bağlı partiyalara müvafiq məlumat verilib, reyestrdə aşkar olunmuş çatışmazlıqların qanunla müəyyən edilmiş müddətdə aradan qaldırılmasının zəruriliyi diqqətə çatdırılıb.
Eyni zamanda Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən bu sahədə tədbirlər davam etdirilir və partiyalara müraciət edilərək qüsurların aradan qaldırılması üçün lazımi yardımın göstərilməsi məqsədilə onlarla görüşlərin keçirilməsinə hazır olduğu bildirilir.
Nəzərə çatdıraq ki, hazırda nazirliyə təqdim edilmiş siyahılardakı üzvlərin həqiqiliyi yoxlanılır. Bəzi təşkilatların təqdim etdikləri siyahının reallığı əks etdirmədiyi də üzə çıxıb.
Onlara yenidən üzvlərini təqdim etmək üçün möhlət verilirmi? Bu prosesin sonunda qeydiyyat üçün müraciət etmiş 27 partiyadan neçəsinin qeydiyyata alınması ehtimalı var? Hansı partiyalar özlərinə əmindir? Gedişat siyasi arenaya nə vəd edir?
Pənah Hüseyn
Azərbaycan Xalq Partiyasının sədri Pənah Hüseyn “Yeni Müsavat”a bildirdi ki, artıq 1 həftəyə yaxındır AXP üzvləri reyestrinin kütləvi yoxlanması kampaniyası barədə yerlərdən intensiv məlumatlar almağa başlayıblar: “Yeni qanunda siyasi partiyanın dövlət qeydiyyatına alınması üçün minimum üzv sayının beş minə qaldırılması və onların sərt reyestri normasının ölkədəki mövcud siyasi mühit və şərtlər daxilində sıxışdırma, təqib mexanizmi kimi istifadə olunacağı, haqsız siyasi rəqabət potensialı daşıması kimi dəyərləndirərək, çoxpartiyalılıq və siyasi plüralizmin inkişafına mənfi təsir göstərəcəyini qeyd edərək qarşı olduğumuzu dəfələrlə ifadə etmişik. Lakin bir halda ki, qanun artıq qüvvəyə minmişdir, dəyişdirilənə qədər həmin qanunla siyasi partiya fəaliyyəti göstərməyi qəbullanırıq demişik və odur ki, nə üçün təqdim etdiyimiz reyestr yoxlanır da demirik. Yeni qanunun özü və onun tətbiqi olaraq bu reyestr yoxlama kampaniyası təbii ki, özü - özlüyündə ən azı bir qrup adamlar tərəfindən təzyiq, hədə-qorxu kimi qavranılsa da hələ ki, yoxlanılanlara kobud təzyiq, qorxutma faktları barədə məlumatlar almamışıq. Anlaşılmaz və məqbul olmayan bu prosesə yerlərdə icra hakimiyyəti, xüsusən Yeni Azərbaycan Partiyası funksionerlərinin cəlb olunması, reyestrin qeyri-ədliyyə şəxslərində olması, yerlərdə "komissiyalar" yaradılması və göndərilməsi, bəzi zəng edənlərin qanunda nəzərdə tutulmayan informasiyaları istəməsi kimi hallardır. Prosesi diqqətdə saxlamaqda davam edirik".
Tural Abbaslı
AĞ Partiyanın sədri Tural Abbaslı isə bildirdi ki, hər bir partiya öz fəaliyyətini yeni qanuna uyğunlaşdırmalıdır. Yeni qanunda əsas maddələrdən biri də partiya üzvlərinin sayının 5 minə çatdırılması və həmin üzvlərin reyestrinin Ədliyyə Nazirliyinə təqdim olunmasını nəzərdə tutan maddədir: “AĞ Partiya bu qanun qəbul olunmamışdan öncə yeni üzvlərin qəbul olunması istiqamətində ən ciddi fəaliyyət göstərən partiyalardan biri idi. Yəni bu qanun qəbul olunmasaydı da biz yeni üzvlərin qəbuluna xüsusi diqqəti həmişə ayırmışıq. Çünki istənilən partiyanın çoxlu sayda üzvləri olmalıdır ki, həmin partiya güc sahibi olsun, seçkilərdə iştirak edib nəticə əldə eləyə bilsin, cəmiyyətdə təbliğat apara bilsin. "Siyasi Partiyalar haqqında" yeni qanun qəbul olunanda AĞ Partiyanın artıq 10 min üzvü var idi. Ona görə də qanunun qəbulundan sonra bizim xüsusi kampaniya başlatmağımıza ehtiyac da olmadı. Bir çox partiyalar uzun illər öncədən dövlət qeydiyyatına alınmışdılar və onların siyahılarında yenilənmələr oldu, yeni üzvləri cəlb etdilər. Bu da təbiidir. Biz 10 min 1 nəfər partiya üzvümüzün siyahısını təqdim etmişik. Bizə təqdim olunan anket məlumatlarını təqdim etmişik. Partiya qeydiyyatdan keçərsə, yeni qanuna görə, 6 aydan bir yeni reyestr təqdim etməliyik. Yeni qanuna görə, partiyaların təqdim etdiyi reyestr yoxlanıldıqdan sonra 4500 nəfərdən çox üzvü qalarsa, yenidən qeydiyyata alınır və partiya fəaliyyətini davam etdirir. 4500 nəfərdən az üzv qalarsa, 1 ay vaxt verilir ki, həmin partiya 1 ay ərzində reyestr məlumatlarını dəqiqləşdirib yenidən təqdim eləsin. Əgər ikinci dəfə də üzvlərin sayı 4500-dən az olarsa, Ədliyyə Nazirliyi Apelyasiya Məhkəməsinə partiyanın qeydiyyatının ləğv olunması ilə bağlı müraciət edir. Ehtimallarıma görə, AĞ Partiyanın belə bir problemi olmalı deyil. Çünki bizim siyahımız dəqiqdir.
Uzağı 1-2 faiz texniki xəta ola bilər, kiminsə adının hərfi düz yazılmaya, rəqəm düz yazılmaya bilər, yaxud da kimlərsə ona "siz müxalifət partiyasının üzvüsünüzmü" deyə zəng gələndə ehtiyatlanıb mənfi cavab verə bilər. Amma düşünmürəm ki, bizim təqdim etdiyimiz siyahı qeydiyyat üçün yetərli olmasın. Dünən mən REAL Partiyasının təqdim etdiyi siyahı ilə bağlı açıqlanan rəqəmlərə baxdım və bir az da heyrətləndim. Hesab edirəm ki, AĞ Partiyanın belə bir problemi olmayacaq. 27 partiyadan neçəsinin qeydiyyata alınıb-alınmayacağına gəlincə, dəqiq rəqəm söyləmək çətindir. Kimdən soruşsanız deyəcək ki, bizim yetərli sayda üzvümüz var və qeydiyyata alınmalıyıq. Zaman göstərəcək kimlərin qeydiyyata alındığını. Lakin bütün partiyaların reyestrdən keçəcəyini gözləmək sadəlövhlük olar. Köklü partiyalar, aktiv və üzvlərinin sayı yetərli olan partiyalar yəqin ki, qeydiyyatdan daha asan keçəcəklər".
Bu gedişatın siyasi arenaya nə vəd etməsinə gəlincə, T.Abbaslı qeyd etdi ki, partiyaların çoxluğu və ya azlığı çoxpartiyalı sistemin gələcəyinə dair nəsə deməyə əsas vermir: “Əsas məsələ partiyalara bu prosesdən sonra yaradılacaq şəraitdir, fəaliyyətləri üçün yaradılacaq imkanlar və imtiyazlardır. O zaman yeni sistemin siyasi arenaya necə təsir göstərdiyini biləcəyik”.
Arzuxan Əlizadə
AMİP sədri Arzuxan Əlizadə isə qeyd etdi ki, siyasi partiyalar haqqında əvvəlki qanuna müvafiq olaraq min nəfər partiya üzvünün olması siyasi partiyanın dövlət qeydiyyatına alınması üçün yetərli hesab olunurdu. Yeni qanun qəbul olunub və yanvarın 11-də Prezident tərəfindən təsdiq olunub. 6 ay müddət verilmişdi ki, siyasi partiyalar yeni qanuna müvafiq olaraq ən azı beş min nəfər üzvünün siyahısını Ədliyyə Nazirliyinə təqdim etsinlər: “Bu müddət ərzində bir sıra partiyalar öz fəaliyyətini dayandırıb. Hazırda 27 partiyanın Ədliyyə Nazirliyinə qeydiyyat üçün müraciət etdiyi məlumdur. Yoxlama prosesi gedir və məlumatlar var ki, bəzi partiyaların təqdim etdiyi siyahılarda uyğunsuzluqlar aşkarlanıb. Proses davam edir və qanunamüvafiq olaraq bu proses 1 ay müddətində yekunlaşmalıdır. Hansı partiyanın verdiyi siyahılarda dəqiq üzvlərinin sayı beş mindən az olacaqsa, təbii ki, qanunamüvafiq olaraq növbəti 1 ay müddətində siyahını yenidən dəqiqləşdirib təqdim etməlidirlər. Bu bir ayda siyahılarında dəqiqləşdirmə apara biləcəklərsə, qeydiyyata alınacaqlar. Bunu 27 partiyadan neçəsinin bacaracağını bu gün dəqiq söyləmək mümkün deyil. Görünən bundan ibarətdir ki, bəzi partiyaların yenidən qeydiyyata alınması ilə bağlı problem ola bilər. Hadisələri qabaqlamaq istəmirəm. Proses yekunlaşandan sonra dəqiq məlum olacaq ki, ölkədə neçə siyasi partiya dövlət qeydiyyatına alınıb. Yenidən qeydə alınmış partiyalar daha məsuliyyətlə siyasi proseslərə yanaşmaqla ölkənin siyasi gündəmində daha aktiv iştirak etməyə çalışacaqlar. Prosesin siyasi arenaya müsbət təsiri bu ola bilər”.
Elşad Musayev
Böyük Azərbaycan Partiyasının sədri Elşad Musayev isə bildirdi ki, sənədlərini Ədliyyə Nazirliyinə təqdim edən 27 partiyadan biri onun sədrlik etdiyi partiyadır. Hazırda yoxlama gedir: “Bizim partiyanın üzvlərinə də dəqiqləşmə üçün zənglər gəlir, yoxlanılır. İndilikdə dəqiq bilmək olmaz neçə partiya bu yoxlamadan uğurla keçəcək və qeydə alınacaq. Prosesi izləyirik. Biz 7388 nəfər partiya üzvünün siyahısını vermişik. Verdiyimiz siyahıya da əminik”.
Etibar SEYİDAĞA,
“Yeni Müsavat”
