Real sektorda dolların bahalaşacağı ilə bağlı narahatlıq səngimir
Son aylar manatın məzənnəsi sabitlik nümayiş etdirsə də, real sektorda dolların bahalaşacağı ilə bağlı narahatlıq səngimək bilmir. Sahibkarlar hesab edirlər ki, “Formula 1" yarışlarından sonra manat ucuzlaşmağa başlayacaq və bir neçə ay içində əvvəlki pik həddə - 1.92 manat məzənnəsinə yaxınlaşacaq.
İqtisadçı ekspertə manatın ucuzlaşmasını istisna etməsələr də, dövlət rəsmilərindən əminlik ifadə edən açıqlamalar gəlir. Son olaraq iqtisadiyyat naziri Şahin Mustafayev deyib ki, Azərbaycanda makroiqtisadi sabitliyin təmin edilməsi, xarici şokların ölkə iqtisadiyyatına təsirinin azaldılması istiqamətində ciddi addımlar atılır. Görülən tədbirlərin nəticəsində bu ilin əvvəlindən milli valyutanın məzənnəsi möhkəmlənib. Manatın məzənnəsi sabitləşib. Milli valyutamız öz yerini tapmaqdadır.
Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin üzvü Vahid Əhmədov “Yeni Müsavat”a açıqlamasında bildirdi ki, manatın məzənnəsinə müəyyən amillər təsir edir: “Bunlar idxal və ixrac əməliyyatları, neftin qiyməti, maliyyə bazarındakı tələb-təklif və sairdir. Hazırda manatın stabilliyi necə qorunur? İxrac və idxal əməliyyatlarında ciddi nəzarət mexanizmi həyata keçirilir. İdxalın həddindən artıq çox olmasına icazə verilmir. Azərbaycana hansı mallar lazımdırsa, onların idxalına icazə verilir. Kənd təsərrüfatı sahəsinin inkişafı ilə əlaqədar olaraq, ixraca daha çox üstünlük verilir. Neftin qiymətində elə bir ciddi azalma yoxdur. Bu mənada gələcəkdə də manatı qoruyub saxlamaq olar. Ancaq burada bir məsələ var ki, Azərbaycanda qeyri-neft sektorunun inkişafı ön plandadır. Cənab prezident tərəfindən bu məsələ önə çəkilib. Bu sektorun inkişaf etdirilməsi üçün müəyyən investisiyalar, vəsait yatırılmalıdır. Real sektoru vəsait olmadan inkişaf etdirmək olduqca çətindir. Ona görə də elə etmək lazımdır ki, biz manatı müəyyən səviyyədə qoruyub saxlamaq istəyiriksə, problem yaratmaq istəmiriksə, tələb və təklif uyğun gəlirsə, qeyri-neft sektoruna da diqqəti artırmaq lazımdır. Oraya vəsait qoymaq lazımdır ki, 2017-ci ilin yekunlarında bizim ümumi daxili məhsulumuzun həcmində artım olsun. Müsbət göstərici ilə ili başa vuraq, ötən il olduğu kimi, mənfi rəqəmlə başa vurmayaq. Bu məsələlər tənzimlənməlidir. Maliyyə Sabitliyi Şurası yaradılıb və o şurada bu məsələyə mütəmadi baxırlar. Nə etmək lazımdır ki, manat bundan sonra bahalaşmasın. Bizi narahat edən əsas məsələ real sektorun inkişafıdır. Bu sektora investisiya qoyulmalıdır. Ancaq əgər investisiya qoyulsa, dövriyyəyə vəsait daxil olsa, bu, manatın məzənnəsinə də müəyyən qədər təsir edə bilər”.
Deputat onu da qeyd etdi ki, dollarla bağlı dünyada da vəziyyət birmənalı deyil, müəyyən fərziyyələr irəli sürürlər: “ABŞ hökumətinin apardığı siyasət, FED-in faiz dərəcəsini müəyyən qədər artırması ehtimalı və sair amillər gələcəkdə manatın məzənnəsinə təsir göstərə bilər. Hesab edirəm ki, hələlik manatın məzənnəsini qoruyub saxlamaq mümkündür”.
Hökumətin turistlərdən valyutanı ucuz almaq məqsədilə manatın məzənnəsini sabit saxlaması iddiasına gəlincə, V. Əhmədov qeyd etdi ki, turist hər zaman var və manatın məzənnəsi bu amilə bağlı deyil: “Stabilliyi qoruyub saxlamaq, maliyyə bazarlarında müəyyən qədər sabitlik yaratmaq lazımdır. Yerli sahibkarlar üçün müəyyən qədər normal şərait yaratmaq baxımında, manatı mümkün qədər sabit saxlamaq vacibdir. Ancaq burada real sektorun inkişafını da diqqətdən qaçırmaq olmaz ki, sonradan iqtisadiyyatda problem yaranmasın”.
İqtisadçı ekspert Qubad İbadoğlu isə manatın gələcək məzənnəsinin hökumətin bazara müdaxilə edib-etməməsindən asılı olacağını bildirdi: “”Formula 1" yarışları ərəfəsində və ondan sonrakı dövrdə, yəni yaxın müddət ərzində manatın məzənnəsində ciddi dəyişikliklər gözlənilmir. Manata təsirlər avqust ayından başlayaraq güclənə bilər. Yeni dərs ilinin başlanması ilə manata təzyiqlər arta bilər və ilin sonuna kimi davam edə bilər. Belə olan halda təbii ki, Azərbaycanın valyuta bazarında dollara tələbat artacaq. Amma bu tələbat artımını biz bazar alətləri ilə uyğunlaşdıracağıq, yoxsa bazara inzibati müdaxilə olacaq - bunu demək çətindir. Bu amillər məzənnə dəyişikliyini müəyyən edəcək. Əgər bazara heç bir inzibati müdaxilə olmayacaqsa, bazarın tələbi ilə dolların və avronun manata olan təsiri müəyyən olunacaqsa, o zaman manat ucuzlaşmağa məhkumdur. Yox, əgər yenə də əvvəlki kimi Mərkəzi Bank əlində olan vasitələrlə bazara müdaxilə edəcəksə, manatın məzənnəsinin stabilləşdirilməsi istiqamətində bazara əlavə valyuta çıxaracaqsa, o halda manatın məzənnəsini indiki səviyyədə qoruyub saxlamaq mümkün olacaq. Bu, Mərkəzi Bankın və Neft Fondunun mövcud ehtiyatlarının xərclənməsi və daha çox vəsaiti valyuta bazarı vasitəsilə reallaşdırmasından asılı olacaq".
Nərgiz LİFTİYEVA
