“Qonşu ölkələrdə tələbatın çox olması ölkəmizin kənd təsərrüfatı sahəsini inkişaf etdirməsi və məhsul istehsalını artıra bilməsi üçün bir stimuldur”
“Bu gün Azərbaycan Rusiyanın meyvə-tərəvəzə olan tələbatını tam olaraq ödəmək qabiliyyətindədir”. Mətbuatda müzakirə doğuran bu fikirləri Azərbaycanın iqtisadiyyat nazirinin müavini Sahil Babayev aprelin 6-da Rusiyanın Federal Gömrük Xidmətinin və Baytarlıq və Fitosanitar Nəzarəti üzrə Federal Xidmətinin məsul əməkdaşlarından ibarət nümayəndə heyəti ilə onların azərbaycanlı həmkarları arasında keçirilən görüşdə səsləndirib.
Görüşdə Rusiya Federal Gömrük Xidmətinin Ticarət məhdudiyyətləri, valyuta və ixrac nəzarəti İdarəsinin birinci müavini Andrey Ryazanovun rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyəti Azərbaycan Dövlət Gömrük Komitəsinin rəhbərliyi ilə Rusiyaya meyvə-tərəvəz məhsullarının ixracı ilə bağlı məsələləri müzakirə ediblər.
Hər iki tərəfdən qarşılıqlı əməkdaşlığın və ticarət dövriyyəsinin artırılması ilə bağlı təkliflər səsləndirilib.
DGK sədri Aydın Əliyev bildirib ki, artıq uzun illərdir Rusiya Azərbaycan üçün əsas ixrac bazarıdır: “Ötən illərlə müqayisədə Azərbaycandan ixracın 16,9%-i Rusiyanın payına düşür. Rusiya Azərbaycan üçün idxal sahəsində də önəmli ölkələrdən biridir”.
A.Ryazanov isə bildirib ki, iki ölkənin müvafiq qurumları gömrük prosedurlarının sadələşdirilməsində maraqlıdır və bu məsələ müzakirə predmetidir. “Biznes dairələri bir qədər anlayış nümayiş etdirməlidir. Bu yaxınlarda Azərbaycan-Rusiya sərhədində yaranmış problemlər bu müzakirələrin sayəsində həllini tapdı və mövcud olan digər problemlər də danışıqlar yolu ilə həllini tapmalıdır”.
Görüşdə ən maraqlı fikri Azərbaycanın iqtisadiyyat nazirinin müavini Sahil Babayev səsləndirib. O bildirib ki, Azərbaycan Rusiyanın meyvə-tərəvəzə olan tələbatını tam şəkildə ödəmək iqtidarındadır: “Son bir ildə Azərbaycanda 517 min ton pomidor istehsal edilib və bunun 100 min tonu ancaq Rusiyaya ixrac edilib: ”Rəqəmlərdən də göründüyü kimi, Azərbaycanda istehsal olunan pomidorun 5,2%-i Rusiyaya ixrac olunur".
Nazir müavini əlavə edib ki, son bir il ərzində Azərbaycana alma idxal edilməyib və ölkədə istehsal olunan almanın bir qismi ixraca yönəlib. S. Babayev vurğulayıb ki, bu gün Azərbaycan Rusiyanın meyvə-tərəvəzə olan tələbatını tam olaraq ödəmək qabiliyyətindir".
Bəs Azərbaycan həqiqətən Rusiyanın kənd təsərrüfatı mallarına olan tələbatını tam şəkildə ödəmək iqtidarındadırmı?
“Yeni Müsavat”ın bu sualını cavablandıran iqtisadçı ekspert Rəşad Həsənov bildirdi ki, Sahil Babayevin səsləndirdiyi bu ifadələr heç bir formada qiymətləndirilə bilməz: “Rusiyanın illik heyvandarlıq və bitki məhsulların idxalı 9 milyard dollardan artıqdır. Meyvə-tərəvəz idxalı isə təxminən 4 milyard dollara yaxındır. Azərbaycanın ümumi meyvə-tərəvəz ixracı ümumilikdə 250-300 milyon dollardan artıq deyil. Onun böyük bir qismi Rusiyaya hədəflənib. Təkcə meyvə-tərəvəz məhsullarında arada təxminən 12-13 dəfə fərq var. Rusiyanın idxalı ilə Azərbaycanın ümumi ixrac arasında fərq çox böyükdür. Azərbaycanın kənd təsərrüfatı məhsulları üzrə ümumdaxili məhsulun həcmi 3,5 milyard manata yaxındır. Əslində Azərbaycanda istehsal olunan kənd təsərrüfatı məhsullarının ümumi həcmi Rusiyanın meyvə və tərəvəz idxalının ümumi həcmindən aşağıdır. Bu özü də müqayisənin nə dərəcədə əsassız formada aparılmasına dəlalət edir. Ola bilər ki, Rusiyanın hansısa vilayətində bazarların tələbatını Azərbaycan tam şəkildə ödəyə bilər. Ancaq faktiki olaraq, Azərbaycanın ümumi istehsal gücü Rusiyanın meyvə və tərəvəz məhsulların ola tələbatını qarşılayacaq səviyyədə deyil”.
İqtisadçının sözlərinə görə, Rusiya bazarının böyük olması, Azərbaycan fermerlərinin bu istiqamətdə ənənəvi təcrübələrinin olması imkan yaradır ki, bundan sonrakı dövrdə də rəsmi qurumlar arasındakı münasibətlər normal olarsa, yerli fermerlər daha çox məhsul istehsal edib Rusiya bazarına çıxara bilərlər: “Rusiya bazarlarında tələbatın çox olması Azərbaycanda kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalını təşviq edən bir məqam hesab oluna bilər. Ancaq biz bir çox hallarda görürük ki, iki ölkə arasında problemlər yaşanır. İki ölkənin gömrük komitəsi rəhbərlərinin görüşündə də müzakirə olunan məsələlərdən biri o idi ki, Azərbaycanda istehsal olunan pomidor gömrükdə qalıb, Rusiya sərhədlərindən buraxılmır. Biz dəfələrlə bunu müşahidə etmişik. Təkcə son hadisə ilə bağlı deyil, 10 il bundan öncə də belə vəziyyətləri müşahidə etmişdik, indi də müşahidə edirik. Azərbaycan istehsalçıları bir çox hallarda Rusiya bazarlarına hədəflənmiş məhsul istehsalını həyata keçirdikdən sonra gömrüklərdə yaradılmış adminstrativ-bürokratik problemlərin nəticəsi olaraq bu məhsullar məhv olur. Bu da həmin sahibkarların zərərə uğramasına gətirib çıxarır”.
R.Həsənov hesab edir ki, qonşu ölkələrdə tələbatın çox olması Azərbaycanın kənd təsərrüfatı sahəsini inkişaf etdirməsi və məhsul istehsalını artıra bilməsi üçün bir stimuldur: “Bu mənada Rusiya bazarı böyükdür və Azərbaycan məhsullarına da orada ciddi tələbat var. Çünki bizim məhsullar çox da texnologiyalaşmış məhsullar sayılmır, geni dəyişdirilmiş məhsullar deyil, orqanik məhsullardır. Bu mənada nəinki Rusiya bazarında, digər ölkələrin bazarlarında da bu məhsullara tələbat var. Azərbaycan kənd təsərrüfatı sahəsini inkişaf etdirməklə məhsul istehsalını artıra bilər. Azərbaycanın aidiyyatı dövlət qurumları, Gömrük Komitəsi, İqtisadiyyat Nazirliyi və digər qurumlar öz fəaliyyətini təkmilləşdirməlidir və ortaya çıxan bürokratik əngəlləri aradan qaldırmaq, məhsulların saxlanılması və sair məsələləri həll etməlidir. Ancaq birmənalı şəkildə demək olar ki, Azərbaycanın istehsal gücü heç bir halda Rusiyanın kənd təsərrüfatı məhsullarına, o cümlədən meyvə və tərəvəz məhsullarına olan tələbatını ödəmək iqtidarında deyil”.
Nərgiz LİFTİYEVA
