"Qərb üçlüyü"nün dəstəyi Ermənistana Cənubi Qafqazda hərbi-siyasi rəqabət imkanları aça biləcək səviyyədə deyil... Ancaq rəsmi İrəvan cüzi məbləğə şirniklənib, Qərbin təlimatları ilə savaş niyyətinə düşərsə, bu, Ermənistana dövlətçiliyin itirilməsi hesabına da başa gələ bilər...
Cənubi Qafqazda sülh prosesini məqsədyönlü şəkildə əngəlləməyə çalışırlar. Hazırda Azərbaycan və Ermənistan arasında yekun sülh sazişinin imzalanması üçün demək olar ki, bütün şərtlər mövcuddur. Belə ki, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev də həmin sənədin müddəalarının 90 faizə yaxın hissəsi üzərində artıq razılaşmanın olduğunu vurğulamışdı. Və indi Cənubi Qafqazı onilliklər boyu gözlənilən sülhdən çox qısa bir məsafə ayırır.
Ancaq həmin qısa məsafədə olduqca ciddi əngəl də mövcuddur. Belə ki, həmin intervalda ABŞ, Avropa Birliyi və Fransanın maraqları yerləşib. Ermənistana siyasi nəzarəti ələ keçirən ABŞ, Avropa Birliyi və Fransa Cənubi Qafqazda sabitlik və əmin-amanlıq yaranma ehtimalını heç bir halda, yaxına buraxmaq istəmir. Əksinə, bu prosesin nəinki ləngidilməsinə, hətta birbaşa bloklanmasına yönəlik addımlar atır. Və bunu təsdiqləyən kifayət qədər ciddi sübutlar da mövcuddur.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, regional hərbi-siyasi gərginliyə sponsorluq edən "Qərb üçlüyü" - ABŞ, Avropa Birliyi və Fransa tamamilə ermənipərəst mövqe tutur. Azərbaycana təzyiq göstərməyə çalışır. Buna nail ola bilmədiyi üçün isə rəsmi Bakıya qarşı təzyiq mexanizmləri yaratmağa cəhd göstərir. Yəni, "ermənipərəst üçlük" Azərbaycanın güclənməsi, müstəqil xarici siyasət yürütməsi ilə heç cür barışmaq istəmir. Və Cənubi Qafqazda son 30 ildə mövcud olmuş hərbi qarşıdurma vəziyyətinin bərpası üçün əlindən gələn hər şeyi edir.
Məsələ ondadır ki, "ermənipərəst üçlük" Rusiya ilə ortaq şəkildə son 30 ildə ATƏT-in Minsk Qrupunun "çətiri" altında beynəlxalq hüquq normalarının icrasına imkan verməyib. Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpasına əngəl törədib. Nəticədə Azərbaycan ordusu BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələrini birtərəfli qaydada reallaşdırmaq məcburiyyətində qalıb. Və bununla da "ermənipərəst üçlük" Cənubi Qafqaza müdaxilə faktorlarını itirib.
İndi ABŞ, Avropa Birliyi və Fransa regional situasiyanı yenidən nəzarət altına ala bilmək üçün növbəti dəfə savaş vəziyyəti yaratmağa çan atır. Üstəlik, bu məkrli davranışlarını Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh prosesini dəstəklədiyini bəyan etməklə, ört-basdır etməyə də çalışırlar. Yəni, Qərb sülh prosesi üzərindən siyasi manipulyasiyalar edərək, yeni müharibənin ssenarisini reallaşdırmaq istəyir. Və bu, Qərbin ənənəvi riyakarlığını növbəti dəfə ortaya çıxarmış olur.
Ağ Ev "sülh prosesini dəstəkləyir", ancaq nə qədər qəribə də olsa, ABŞ və Ermənistan ortaq hərbi təlimlər keçirir. Yəni, sülhdən danışan ABŞ Ermənistan ordusunu müharibəyə hazırlayır. Bu da azmış kimi, ABŞ ordusu yüksək rütbəli məmuru Ermənistan Müdafiə Nazirliyində fəaliyyətə başlayıb. Yəqin ki, amerikalı hərbi mütəxəssis Ermənistan ordusuna qonşu ölkələrlə sülh şəraitində yaşamağın mümkün yollarını təlqin etmək üçün göndərilməyib. Və bu, Ağ Evin sülh çağırışlarının sadəcə, siyasi manipulyasiyalardan başqa bir şey olmadığını birmənalı şəkildə təsdiqləyir.
Digər tərəfdən, Avropa Birliyi və Fransa da hər imkanda sülh prosesinə dəstək verdiklərini qabartmağa çalışır. Ancaq Fransa Ermənistana müasir silahlar satır, beynəlxalq məkanda açıq-aşkar qərəzli erməni narrativlərini təbliğ edir. Hətta bəzi hallarda rəsmi Paris Paşinyan hakimiyyətindən daha çox ermənipərəst olmağı da bacarır. Və Azərbaycana qarşı heç bir hüquqi əsası olmayan ittihamlar irəli sürür.
Nəhayət, Avropa Birliyi Ermənistanda hərbi kəşfiyyatçılardan ibarət "mülki müşahidə missiyası" yerləşdirib. Əgər, Avropa Birliyi Cənubi Qafqazda sülhü və sabitliyi dəstəkləyirsə, onda hərbi kəşfiyyatçıların Ermənistana göndərilməsinin normal məntiqi hər halda, anlaşılmaz qalır. Cənubi Qafqaza heç bir birbaşa aidiyyəti olmayan Avropa Birliyinin regional proseslərə bu qədər kobud müdaxilə etməsi sülhə ən ciddi təhdid qaynağı sayıla bilər. Və hələlik Avropa Birliyi bu riyakar mövqeyindən geri çəkilməyə hazırlaşmır.
Məsələ ondadır ki, Avropa Birliyi Ermənistana "Sülh fondu"ndan 10 milyon avro məbləğində maliyyə yardımı ayırıb. Üstəlik, fondun adı sülhə bağlı olsa da, həmin məbləğ Ermənistana məhz hərbi ehtiyacların ödənilməsi məqsədilə verilir. Yəni, Avropa Birliyi Ermənistanın hərbi imkanlarının artırılmasına yönəlik addımlar atır. Və belə olan təqdirdə, Avropa Birliyinin Cənubi Qafqazda sülh prosesini dəstəklədiyini bəyan etməsi sadəcə, siyasi manipulyasiyadan başqa bir şey deyil.
Digər tərəfdən, Avropa Birliyi Ermənistanın hərbi ehtiyaclarına öz büdcəsindən bir avro belə xərcləməyə hazırlaşmır. Belə ki, Ermənistan həmin məbləği özünün hərbi müttəfiqi olan Rusiyanın hesabından alacaq. Avropa Birliyi Rusiyanın üzərinə həbs qoyulmuş maliyyə vəsaitlərindən gələn gəlirləri ""Sülh fondu"na yönəltmək qərarı verib. Ukrayna və Ermənistana isə məhz həmin fonddan maliyyə yardımı ayrılacaq. Və bu, o deməkdir ki, Avropa Birliyi Ermənistanı Rusiyanın hesabına maliyyələşdirmək niyyətindədir.
Təbii ki, bütün bunlar ABŞ, Avropa Birliyi və Fransanın geopolitik maraqlarının reallaşdırılmasına xərclənən çox cüzi məbləğlərdir. Məbləğ az olsa da, "Qərb üçlüyü"nün qazancı çox olacaq. Halbuki, itirən tərəflər isə elə həmin xırda məbləğə şirniklənib, Qərbin maraqlarına alət olan ölkələrdir. Və bu baxımdan, rəsmi İrəvan Ermənistanın gələcək taleyi barədə indi daha ciddi düşünməlidir.
Çünki Qərb üçlüyünün dəstəyi Ermənistana Azərbaycanla hərbi-siyasi rəqabət imkanları aça biləcək səviyyədə deyil. Ancaq Qərbin təlimatlarına uyub, savaş niyyətinə düşərsə, bu, Ermənistana hətta dövlətçiliyin itirilməsi hesabına da başa gələ bilər. Hər halda, ABŞ, Avropa Birliyi və Fransa Ermənistanı müdafiə üçün "növbətçi bəyanatlar"dan daha uzağa gedəcəyinə yalnız sadəlövhlər inana bilər. Eyni zamanda, Kremlin də nə vaxtsa, Ermənistandan Rusiyanın maliyyə vəsaitini icazəsiz xərclədiyinə görə cavab tələb edəcəyi qətiyyən şübhə doğurmur. Və bu, o deməkdir ki, Qərb üçlüyü Ermənistanı da Rusiyaya qarşı məkrli oyunlara ortaq edir.
Elçin XALİDBƏYLİ,
Siyasi ekspert,
"Yeni Müsavat" Media Qrupu
