Hər iki təşkilatın maliyyəçisi və himayədarı olan Corc Soros, görən bu gün nəyin peşindədir?
“Transparency İnternational” (Tİ) təşkilatının yanvarın 29-da dərc etdiyi 2018-ci il üzrə Korrupsiya İndeksini incələdikcə, maraqlı nüanslar ortaya çıxır. Diqqət çəkən məqamlardan biri budur ki, Azərbaycanı korrupsiya səviyyəsinə görə dünyanın 180 ölkəsi arasında 152-ci yerə layiq görən Tİ-nin özünün maliyyə mənbələri kifayət qədər ziddiyyət, qeyri-şfaflıq var. Baxmayaraq ki, Tİ öznün veb səhifəsində “20 milyon dollarlıq büdcəsinin gəlir mənbələri” barədə bilgi yerləşdirib. Amma diqqət yetirəndə görünür ki, büdcədə göstərilən rəqəmlərlə Tİ mühasibatlığının şərhi arasında uyğunsuzluqlar var. Məsələn, şərh bölməsində qeyd edilir ki, Tİ-nin illik büdcəsinin 24 faizi ABŞ-dan formalaşır. Amma rəqəmlərin təsnifatından bəlli olur ki, qeyd edilən məbləğ ABŞ-dan yalnız Tİ-nin institutsional xərcləri üçün ayrılan (United States 763,074 24 $) vəsaitdir. Tİ-nin layihələrinin maliyyələşməsinə çəkilən xərclər müxtəlif fondların arasında paylaşdırılmaqla, müxtəlif qrafalarda yerləşdirilməklə iz itirilib.Deyək ki, ABŞ Dövlət Departamentinin (U.S. Department of State) Tİ-yə birbaşa ayırdığı yardımla ABŞ Beynəlxalq İnkişaf Agentliyinin (USAİD) ayırdığı vəsait fərqli qrafalarda təqdim edilir. Ən qəribəsi isə Foundation Open Society Institute (Soros Fondu- 469,992$) ilə Open Society Institute Development Foundation (213,225 $), Friends of Transparency International (Nyu-York- 241,502 $) ayrı qrafalarda, ayrı-ayrı mənbələr kimi göstərilirlər. Hansı ki, bu fondların hər birinin eyni mənbə olduğunu, Corc Sorosa bağlandığını hər kəs bilir. Bu adlar və rəqəmlər ona görə fərqli adlar altında təqdim edilir ki, diqqətçəkici görünməsinlər. Çünki bu ayrı-ayrı forndlar və ayrı –ayrı rəqəmlər birləşdiriləndə çox yüksək göstərici ortaya çıxır, “Transparency İnternational”ıın hansı maliyyə mənbəyinin təsiri altında olduğu və kimin sifarişini yerinə yetirdiyini üzə çıxarır.
Amma “Transparency İnternational”ı Corc Sorosla birləşdirən bağ təkcə Tİ-yə birbaşa ayırdığı vəsaitlə bitmir. Tİ 2018-ci il üzrə Korrupsiya İndeksini hazırlayarkən, “bəzi rəqəmlərdə” “Corrupsiya və Mütəşəkil Cinayətlər Hesabatı Layihəsi”-nə (OCCRP) də istinad etdiyini göstərir. Amma “bəzi məqamlarda istinad” deyimi də yalnız iz azdırmaq üçündür. Tİ-nin hesabatı simvolik dəyişikliklərlə, demək olar ki, OCCRP-dən köçürmədir. Tİ hesabatın bir bəndində açıq tekstlə qeyd edir ki, 2018-ci il indeksində Azərbaycanın birdən-birə 32 pillə geri atılması “Azərbaycan landromatı” hesabatına görə olub. Təşkilat, sanki üzürxahlıq edir, çıxılmaz durumda olduğunu büruzə verir. Hesabatda yazır ki, “son beş ildə Azərbaycanda korrupsiyaya qarşı mübarizə səviyyəsində müsbət dinamika müşahidə olunub. Amma ötən il “Azərbaycan landromatı”-nın üzə çıxması hesabatda Azərbaycanın 32 pillə geriləməsinə səbəb olub”. Məlumat üçün qeyd edək ki, “Azərbaycan landromatı” hesabatı “Corrupsiya və Mütəşəkil Cinayətlər Hesabatı Layihəsi” (OCCRP) çərçivəsində hazrlanıb. Bu halda OCCRP –in kimliyi sualı ortaya çıxır. Amma onun izini tapmaq üçün də səbrli davranmaq lazım gəlir, çünki, burada da iz azdırmaq üçün “yüngülvari manevrlər” edilib ki, sadə oxucu sona vara bilməsin. OCCRP Beynlxalq Araşdırmaçı Jurnalistlər Şəbəkəsinin (Global İnvestigative Journalism Network-GİJN) hesabatı kimi təqdim edilir. Deməli, OCCRP-in kimliyini tapmaq üçün GİJN-ni araşdırmaq lazım gəlir. GİJN-nin saytında verilən bilgidən bəlli olur ki, proqramın rəsmi qurucusu və maliyyəçisi Açıq Cəmiyyət Fondudur (Open Society Foundations-Soros Fondu). İkinci maliyyəçi isə, USAİD-dir. Beləcə, “Transparency İnternational” (Tİ) təşkilatının 2018-ci il üzrə Korrupsiya İndeksində Azərbaycan üçün ayarladığı yerin sifarişinin kimdən gəldiyi dəqiq şəkildə üzə çıxır: Corc Soros.
Məlumat üçün deyək ki, 2018-ci il üzrə Korrupsiya İndeksinin hazırlanması, bunun fonunda Azərbaycana qarşı aparılan savaş “Transparency İnternational”-ın OCCRP ilə ilk müştərək işi deyil. 2 təşkilatın Azərbaycanla bağlı sərt təpkiləri 2016-cı ildə – TANAP və TAP layihələri, “Cənub Qaz Dəhlizi”nin reallaşdırılması zamanı ortaya çıxmışdı. Bəllidir ki, Azərbaycanın həmən layihələrin icrasına başlaması çoxlarını narahat etmişdi. Narahat olanlar sırasında “Corc Soros imperiyası” və onunla əməkdaşlıq edənlər də vardı. Həmən dövrdə bu şəbəkə Azərbaycanın “Cənub Qaz Dəhlizi”nin reallaşdırılmasının qarşısını almaq üçün ölkəmizi beynəlxalq kredit təşkilatları ilə üz-üzə qoydular, Azərbaycanın kredit almasını əngəlləmək üçün min bir oyun qurdular. İş o qədər gərginləşdi ki, Azərbaycan Mədən Sənayesində Şəffaflıq Təşkilatında üzvlükdən (MSŞT) imtina etdi. “Transparency İnternational”-ın OCCRP-lə ideyası bu idi ki, Azərbaycanla MSŞT arasında münasibət gərginləşsə, şərtə görə beynəlxalq kredit təşkilatları Azərbaycana kredit verməkdən imtina edəcəkdilər və bununla da Azərbaycanın “Cənub Qaz Dəhlizi”nin reallaşdırılması imkansız olacaq. Azərbaycan bu təzyiqə ləyaqətlə dözdü, cavab verdi və öz layihəsini gerçəkləşdirdi. Məntiqə əsaslansaq, belə sual yaranır: Corc Soros bu gün nəyin peşindədir? Yəqin ki, tezliklə bu da aydınlaşacaq.
Müşfiq Ələsgərli
