(əvvəli ötən saylarımızda)

Azər Rəşidoğlu:
- Əslində vahid namizəd məsələsinin müzakirəsi daha çox parçalanmaya gətirib çıxarır. Mən konkret sual vermək istəyirdim. İsa Qəmbər “Yeni Müsavat”a müsahibəsində bildirdi ki, o, 2013-cü il prezident seçkilərinə qatılacaq. Yəni şərtsiz qatılacaq. Əli Kərimlinin “məsuliyyəti üzərimə götürməyə hazıram” bəyanatını verməsindən sonra görünən budur ki, artıq İP-in iki aparıcı lideri namizədliklərini verəcəklər. Bu baxımdan, müxtəlif variantlar irəli sürmək olar. Ya İP tərkibində hər iki liderin namizədliyinin irəli sürülməsi, İsa Qəmbər - Əli Kərimli seçki blokunun yaradılması - bununla protest elektoratındakı dartışmaların qarşısını müəyyən qədər almaq mümkün ola bilər" - ya da bizim də qeyd etdiyimiz kimi, nə Əli Kərimli, nə İsa Qəmbər, üçüncü bir şəxsin namizədliyinin müdafiəsi. Bu versiyalara necə baxırsınız?

P.Hüseyn:
- Burada mübahisə doğuracaq bir məsələ yoxdur. Bizim rəsmi sənədlərimiz var. İP-in sonuncu toplantısında biz 2013-cü il seçkilərində iştirakla bağlı qərar imzalamışıq. Bu qərar öncə imzalanan memorandumdan da yüksək statusa malikdir. Qərarda göstərilib ki, İP seçkilərdə namizədlə iştirak edəcək. Əgər sosial şəbəkələrdə fərqli fikirlər səsləndirilirsə, bu, şəxsi fikirlərdir. İP bu haqda qərarını verib. Əli Kərimlinin və İsa Qəmbərin fikirlərində üst-üstə düşməyən məqamlar var. İsa Qəmbər hesab edir ki, bu məsələ ilə bağlı konsensus seçki ərəfəsində əldə edilməlidir. Seçki ərəfəsi nə zamandır - bax bu müəyyənləşdirilməlidir. Ola bilər bu may ayıdır. Bəlkə demokratik seçkinin keçirilməsi üçün uyğun şərait iyulda yaranacaq? Hesab edirəm ki, bu məsələ ilə bağlı ağlabatan bir müddət müəyyənləşəcək.

F.Qəhrəmanlı:
- İsa Qəmbərin bu haqda səsləndirdiyi mövqeyə sayğı ilə yanaşırıq. Əli Kərimli məsuliyyəti üzərinə götürmək haqqında fikir ifadə etsə də, namizəd kimi seçkidə iştirak edəcəyini bildirməyib. Səbəb kimi də onu göstərir ki, ölkədə demokratik seçki mühiti olmayacaqsa, yenə də seçkiləri bu komissiyalar keçirəcəksə, seçkilər saxtalaşdırılacaqsa, o halda bizim seçkidə iştirakımız real nəticə əldə etməyə imkan verməyəcək. Ona görə də diqqəti indidən bizim üçün prioritet məsələyə - demokratik seçki mühitinin yaradılmasına yönəltmək lazımdır. Bu gün sizin də dediyiniz o parçalanma məsələsi vahid namizədin kimliyi ilə bağlıdır. Əgər o məsələ gündəmə gətirilməsə, biz seçki mühitinin demokratikləşməsinə yönəlik addımlar atsaq, heç bir parçalanma da baş verməz. Biz hesab edirik ki, indiki halda bütün səylərimizi ölkədə demokratik seçki mühitinin yaradılmasına yönəltməliyik. Müəyyən mərhələdən sonra yenidən İP KŞ-də məsələyə münasibət bildirəcəyik ki, biz bu seçkiyə gedirik, ya getmirik. Siyasətdə zamanı çatmamış qərar qəbul olunması naşılıqdır. Biz hesab edirik ki, İP-in qəbul etdiyi sonuncu qərara - seçki ərəfəsində şərtlər bir daha dəqiqləşdirilərək, minimumlar və maksimumlar hesablanaraq, əldə olunan nəticələr dəyərləndirilərək - yenidən baxılmalıdır.

A.Rəşidoğlu:
- Yəni siz boykotu istisna etmirsiniz?

F.Qəhrəmanlı:
- Burada bizim üçün iki maksimal hədəf var. Biri odur ki, doğrudan da ölkədə seçkidə iştirak etməklə dəyişikliyə nail olacağıqmı? İkincisi odur ki, əgər ölkədə biz bu dəyişikliyə nail olmayacağıqsa seçkinin nəticəsinin qeyri-legitim sayılmasının Azərbaycan cəmiyyəti və beynəlxalq birlik tərəfindən qəbul olunmasına, ölkədə bu saxta seçkinin siyasi böhrana yol açacağına nail olub yeni bir dəyişikliklər prosesi üçün revanş imkanı qazanacağıqsa, o zaman bu proseslə bağlı iştirak qərarı vermək olar. Yox, bunu proqnozlaşdıra bilməyəcəyiksə, seçkidə iştirak başqaları tərəfindən müəyyənləşdirilmiş ssenaridə element rolunu oynamağa bənzəyə bilər. Biz indi əlimizi yanımıza salıb olacaqları gözləmirik. Biz dediyimiz şərtlərin yaradılması üçün səylər göstəririk. İP -in keçirdiyi son aksiyalar bu yöndə ciddi iş sayılmalıdır. Bizim sonuncu aksiyamız 2 aprel aksiyasına bərabər bir aksiya idi. Demək, biz artıq kütləvi aksiyaların tempini yüksəldə bilərik. Bundan başqa, rayon təşkilatlarında davamlı olaraq toplantılar keçirilir. Bu yaxınlarda Əli Kərimlinin 1000-ə yaxın gənclə görüşü keçirildi. Qabaqlar biz rayonlarda 30 nəfəri, 20 nəfəri bir araya yığmaqda çətinlik çəkirdik. Ancaq indi toplantılarımızda 100-dən artıq insan iştirak edir.

Rauf Arifoğlu:
- Nə yaxşı hökumət bu görüşlərə müdaxilə etmir?

F.Qəhrəmanlı:
- Sabirabaddakı yığıncaqda Həsən bəyi polis bölməsinə aparmışdılar. Görünür, hansısa rayonlarda polislər hesab edir ki, bununla özlərinə bir etimad yarada bilərlər. Bəzi rayonlarda isə müdaxilə etmirlər. Bunun səbəbi bizə bəlli deyil. Ancaq hər halda, müdaxilə olduğu zaman da biz imkan tapıb toplantılarımızı keçirmişik. Yəni biz AXCP olaraq ölkədə dəyişikliklərin məsuliyyətini üzərimizə götürməyə hazırıq, Ali Məclisimizin son toplantısında da bu fikri bəyan etmişik. Biz düşünürük ki, təşkilatlanma istiqamətində ciddi iş aparılmalıdır, təbliğat işlərinə ciddi fikir verilməlidir. Mövcud hakimiyyəti informasiya savaşında udmadan meydanda udmaq imkanında olmayacağıq. Ona görə də Azərbaycan cəmiyyətini informasiya baxımından bu rejimə qarşı hazırlamalı, Azərbaycan cəmiyyətində bu rejimə qarşı elə bir ictimai müqavimət yaratmalıyıq ki, bugünkü müxalifət-iqtidar qarşıdurması cəmiyyət-iqtidar qarşıdurmasına çevrilsin. Biz mübarizəmizi dediyim bu müstəviyə keçirsək...

R.Arifoğlu:
- Keçirə bilməsək necə...

F.Qəhrəmanlı:
- Keçirə bilməsək, bayaq dediyim minimum-maksimum məsələsini hesablamaq lazım gələcək.

R.Arifoğlu:
- Təəssürat bundan ibarətdir ki, AXCP, onun sədri Əli Kərimli belə bir mesaj verməyə çalışır ki, bu seçkiyə, ümumiyyətlə, gedilməsin. Seçki mühitinin dəyişdirilməsi ilə bağlı qoyulan ilkin şərt elə bu deməkdir. 20 ildir müxalifət seçki mühitini dəyişə bilmir. Bu da o deməkdir ki, boykot istiqaməti götürülüb. Buna görə də İsa bəyin “mən seçkidə iştirak edəcəyəm”, mesajı və başqan özü hədəfə alınıb. Çünki bu prosesdə İsa Qəmbərin mövqeyi Xalq Cəbhəsinin strategiyasına uyğun deyil. AXCP bu mərhələdə hesab edir ki, onun üçün uyğun olan seçkiləri boykot etməkdir - 2008-ci ildəki kimi. Onu da deyim ki, 2008-ci il seçkisi İlham Əliyev üçün ən komfortlu seçki olub. Heç kim həbs edilmədi, heç kim qınanmadı, rəqibləri də sonda onu təbrik etdilər. Bu komfortu yenədəmi yaradacağıq, yoxsa AXCP-də fikirlər bizim düşündüyümüzdən tam fərqlidir? Pənah bəy də yəqin fikirlərini deyəcək bu haqda.

P.Hüseyn:
- Bu gün biz birmənalı olaraq “seçkiyə gedirik” qərarı əsasında fəaliyyət göstərməliyik. Seçki qərargahı yaratmalıyıq - hər məntəqə üzrə 5-10 nəfərdən ibarət qərargah yaradılmalıdır. Bu, 50-100 min insanın bu işə cəlb olunması deməkdir. Biz çox ciddi pozitiv bir platforma hazırlamalıyıq. Bu istiqamətdə həm insan, həm maddi resursların cəlb edilməsi üçün iş aparmalıyıq. Seçki qərarı sadəcə simvolik verilən bir qərar deyil. Biz bu qərarla seçki prosesinə hazırlıqlara başlamalıyıq. İP-in mövqeyi başa düşdüyüm qədəriylə belədir. 1998-ci ildə bütün demokratik düşərgə toplandı. Ancaq sonradan subyektiv amillərin də təsiri ilə seçkiyə gedilmədi. Etibar Məmmədov 2008-ci ildə seçkiyə 20 gün qalmış iştirakla bağlı qərar verməklə çox fərqli bir situasiya yarandı. Bu təcrübəni biz mütləq nəzərə almalıyıq. Ona görə də mən bu gün boykot taktikasının müzakirəsini belə münasib görmürəm. Ancaq ola bilər ki, may, aprel ayında müxalifətin əhəmiyyətli bir hissəsi boykot qərarı alsın. Bircə ACP lideri deyir ki, ya İlham Əliyev seçilməlidir, ya mən.

R.Arifoğlu:
- ACP hansıdır?

P.Hüseyn:
- Rəsul Quliyevin partiyası.

R.Arifoğlu:
- ACP deyəndə heç kim tanımır, Rəsul Quliyev deyəndə hamı tanıyır...

P.Hüseyn:
- Bir daha deyirəm, bizim mövqeyimiz İP-in vahid namizədlə seçkilərdə iştirakıdır. İP-in vahid namizədini demokratik düşərgənin əsas qüvvələri dəstəkləyəcək. Kimlərinsə kənardan dəstək verib - verməməsi də hələ qaranlıq məsələdir. Bizə qoşulmayacaq qüvvələrin seçkiyə getməsi 3-5 faiz səs itkisi deməkdir ki, bundan da çəkilmək lazım deyil.

F.Qəhrəmanlı:
- Rauf bəy ciddi məqamlara toxundu. Burada mən yenə də yanlış anlaşılmanın predmetlərini gördüm. Əli Kərimlinin demokratik seçki mühitinin yaradılması məsələsini prioritet kimi qabartması bu təəssüratı yaradır ki, guya AXCP seçkidə iştirak etmək istəmir. Bu, məsələdən çıxan yanlış təsəvvür əsasında formalaşan fikirdir. Nə AXCP-nin sədri, nə onun ideoloji-siyasi aparatına daxil olan fiqurlar, nə də partiyanın siyasi xəttini cəmiyyətə çatdıran insanlar bir dəfə də olsun boykot ifadəsi işlətməyiblər.

P.Hüseyn:
- Ola bilər, siz bunu mediaya açıqlamalarınızda işlətməmisiniz.

F.Qəhrəmanlı:
- Pənah bəy, 1 dəqiqə icazə verin. Biz burada politoloq kimi deyil, siyasi məsuliyyəti olan insanlar kimi danışırıq. AXCP seçkidə iştirakın tərəfdarıdır. Ancaq necə iştirakın?

A.Rəşidoğlu:
- Pənah bəy konkret cavab verdi. Siz ikinci dəfədir, söhbəti uzadırsınız.

F.Qəhrəmanlı:
- Mən konkret deyirəm. Biz ilk sırada demokratik seçki mühitinin yaradılması istiqamətində səylərin tərəfdarıyıq. Rauf bəy dedi ki, biz ağır şərtlər qoyuruq və buradan belə bir nəticə çıxır ki, biz seçkiləri boykotun tərəfdarıyıq. Belə deyil. Seçkidə bizim qarşıya qoyduğumuz maksimum və minimum hədəflər var. Maksimum hədəf hakimiyyət dəyişikliyinə nail olmaqdır, minimum hədəf isə demokratik seçki mühiti yarada bilməyəcəyimiz təqdirdə belə Azərbaycan cəmiyyətini səfərbər etməkdir. Bu isə çox böyük əzm tələb edən bir işdir. Bütün bunları dəyərləndirərək biz hesab etsək ki, doğrudan da resurslarımızdan istifadə etməklə ölkədə siyasi böhran yaratmaq mümkün olacaq, biz seçkiyə gedəcəyik. Bu artıq seçilməkdən də çox, rejimə ciddi zərbə vurmaq məsələsi olacaq. Biz görsək ki, cəmiyyət məsələyə laqeyd yanaşır, bizim, bütün müxalifət düşərgəsinin resursları dəyişikliklər üçün yetərli deyil, bizim iştirakımız dəyişikliklərə imkan verməməklə yanaşı daha çox hakimiyyətin maraqlarına xidmət edir, belə bir durumda biz özümüzə rəva görməməliyik ki, başqa bir ssenaridə element kimi çıxış edək. İP-in memorandumundan da o ifadə olunub ki, biz seçki hazırlığına başlamalıyıq, seçki ilə bağlı yekun qərar verilənə qədər hazırlığımızı aparmalıyıq. Məqsəd də o olmalıdır ki, elə bir güc toplayaq, artıq hakimiyyətin seçkiləri saxtalaşdırıb-saxtalaşdırmayacağından asılı olmayaraq real nəticələrin təsbit edilməsinə nail ola bilək.

P.Hüseyn:
- Yeri gəlmişkən, mən bir məsələni deyim. İlham Əliyev üçüncü dəfə namizədliyini irəli sürəcəksə, seçkidə qalib elan ediləcəksə, biz indidən həmin seçkinin legitimliyinin sual altına alınması mövqeyini tutmalıyıq. Çünki bir şəxsin üçüncü dəfə iştirakı artıq demokratik seçkiyə təhdiddir. Əgər seçki komissiyaları etimad doğuran bir formada təsis olunmayacaqsa, qalib olunan şəxsin legitimliyi tanınmayacaq. Bu məsələlər artıq seçkidən öncə siyasi mövqe kimi də, siyasi-hüquqi mövqe kimi ifadə olunacaq.

A.Rəşidoğlu:
- Cəmiyyətin mobilizə olunması məsələsindən söhbət düşdü. Sizin hər ikinizdən soruşmaq istəyirəm; müxalifətin son aksiyaları göstərdi ki, ən yaxşı halda 200 nəfər İP-in fədakar üzvlərindən başqa cəmiyyətin əhəmiyyətli hissəsi bu aksiyalara qoşulmur.

P.Hüseyn:
- Azər bəy, icazə verin, mən deyim. 2003-cü ildə İsa Qəmbər prezidentliyə namizəd kimi birinci seçki tədbirini və ilk aksiyanı İsmayıllıda keçirdi. İş o yerə çatmışdı ki, polis az qala həmin tədbiri dağıdırdı. Demək olar, sonda dağıtdı. Ancaq artıq sentyabrda onminlər, yüzminlər fəal mübarizəyə qoşuldu. Ona görə də proses yaxınlaşdıqda aksiyaların kütləviliyinin artacağı xeyli gözləniləndir. Yəni indidən İP-in mitinqlərinə baxıb seçki dönəmindəki kütləviliklə bağlı nəticə çıxarmaq doğru deyil. Siz dediniz 200 adam çıxır, bu məsələdə də bir qədər ədalətli olmaq gərəkdir. Həmin o yüzlərlə insan şəhərin əsas meydanlarında polisin üzərinə gedən, həbslərdən, dəyənəklərdən çəkinməyən fədakar insanlardır. Ancaq kənarda yüzlərlə, hətta minlərlə etirazçı var. Biz bunu görməyə bilmərik. Mən hesab edirəm ki, həmin yüzlər passiv onminlərə bərabərdir.

F.Qəhrəmanlı:
- Mən bu proseslərin içərisində olan insan kimi deyə bilərəm ki, 2005-ci ildə biz çox kiçik bir tərkiblə etiraz aksiyalarına başladıq. Sonra sıralarımız yüzlərə, seçki yaxınlaşdıqda minlərə çevrildi. Biz mübarizəmizi bütün çətinliklərə baxmayaraq davam etdirirdik. O zaman da polis bizi dağıdırdı, döyürdü. “Azadlıq” qəzetinin redaksiyası hospitala çevrilmişdi. Bizim sıralarımızda elə şəxs yox idi ki, ağır xəsarətlər almasın. Sonda nəticə o oldu ki, biz artıq “Qələbə” meydanında izdihamlı aksiyalar keçirdik. İndi mitinqlərə çıxan yüzlər ekstremal şəraitdə fədakarlığa hazır olan insanlardır. Ancaq heç kim deyə bilməz ki, siyasi proseslər canlananda bu minlər meydana axışmayacaq. Ötən seçki təcrübələrinin demək olar, hamısında belə olub. Hakimiyyət də ona görə aksiyalara razılıq vermir. Çünki razılıq versə, minlərin, onminlərin meydanlara axışacağını bilir. 20-ci sahədə - şəhərdən uzaq bir yerdə biz minlərlə insanın iştirak etdiyi aksiyalar keçirə bilmişik. İndi hakimiyyət şəhərdən kənarda aksiyalara yer ayırmağa da ehtiyat edir. Siz bizim payız aksiyalarına baxın - sıralarımız o qədər də geniş deyil. Ancaq sonrakı aylar hər aksiyada saylarımız artmaqdadır. Sonuncu aksiyalardan çəkilən foto, videomateriallardan bunu müşahidə etmək mümkündür. Biz sonuncu aksiyada üç polis kordonunu yarıb keçə bildik. Bu onu göstərir ki, ölkədə ciddi dəyişiklik məsuliyyətini üzərinə götürmək istəyənlərin sayı artmaqdadır. Narahatlıqlardan biri odur ki, İP daxilində gedən müzakirələr fədakar insanların əzmini qıra, onları mübarizədən çəkindirə bilər. Ancaq İP-in son memorandumu ilə növbəti bir sınaq dönəmi aşıldı. Bundan sonra həmin insanlarda bir əminlik yarandı ki, onların fədakarlığı boşuna deyil. Biz prosesi stimullaşdırmaqda davam edərək o mərhələyə gəlib çıxacağıq ki, yazda daha ciddi mübarizəyə başlayacağıq.

A.Rəşidoğlu:
- Seçkiyə qədər İP qalacaq-qalmayacaq?

(ardı gələn sayımızda)