Müsavat Partiyasının başqanı, Milli Şuranın qurucularından olan İsa Qəmbər həm MŞ-də baş verənlər, həm də ictimai-siyasi proseslərlə bağlı bir sıra ciddi mesajlar verib. Dünən AzadlıqRadiosunun “İşdən sonra” proqramının qonağı olan Müsavat başqanı ölkə gündəmini dəyişdirəcək müsahibə verib. Jurnalist Xədicə İsmayılovanın aldığı tarixi müsahibənin tam stenoqramını təqdim edirik.
Xədicə İsmayıl: - İlk öncə seçki sonrası Milli Şurada yaranmış durumu şərh etməyinizi xahiş edəcəyik.
İsa Qəmbər: - Bu ilki seçkidə Əliyev dönəmindəki bütün saxtalaşdırılan seçkilər kimi yenə də saxtalaşdırma ilə üzləşdik. Bir çox təkrarlanmalar oldu. Fərqli cəhət ondan ibarət oldu ki, beynəlxalq birlik bu dəfə daha aydın bir şəkildə seçkinin saxtalaşdırıldığını bəyan etdi. Bu da ilk növbədə dünyanın dəyişməsi ilə bağlıdır. Yəni istər Avropanın siyasətində, istər Amerikanın siyasətində demokratikləşmə məsələsi xeyli aktuallaşıb son illərdə. Və avtoritar rejimlərə, öz xalqına seçim imkanı verməyən avtoritar liderlərə qarşı münasibətlər sərtləşə-sərtləşə gedir. Bu da özünü Azərbaycana münasibətdə də nümayiş etdirdi müəyyən dərəcədə, təbii ki, müəyyən redaktələrlə. Ona görə də ATƏT-in Varşava bürosu məntəqələrin 58 faizində səslərin pis sayıldığını bəyan etdi və bir sıra digər beynəlxalq təşkilatlar da bu fikri dəstəklədilər və proses davam edir. Hesab edirəm ki, Azərbaycan hökuməti bu seçkini mümkün qədər tez yekunlaşdırıb unutmağa və unutdurmağa çalışsa da, bu seçki hələ siyasi baxımdan bitməyib, hələ proses davam edəcək. Və beynəlxalq birliyin hər zamankından fərqli mövqeyi Azərbaycan ictimaiyyəti üçün, Azərbaycan demokratik qüvvələri üçün müəyyən imkanlar saxlayır- bu seçki ilə bağlı haqq-ədalət, demokratiya uğrunda mübarizədə.
- Az əvvəl Cəmil Həsənli qonağımız idi və o, Milli Şuranın bu seçkidə qələbə qazanması haqqında danışırdı. Siz də paylaşırsınızmı bu fikri? Sizin də fikrinizcə, Milli Şura qalib çıxıbmı situasiyadan?
- Bizim partiyamızda kifayət qədər güclü seçki ənənələri var və seçki mütəxəssisləri var. Biz hər bir seçkidən sonra nəticələri çox diqqətlə araşdırırıq. Və mən tam məsuliyyətlə deyirəm ki, bu il prezident seçkilərində Cəmil Həsənli seçkiyə gələn seçicilərin içində qalibdir. Bu baxımdan qələbə demokratik düşərgənindir, Milli Şuranındır, Cəmil Həsənlinindir. Eyni zamanda, bu, ilk dəfə deyil. 2000-ci ilin parlament seçkilərində də, 2003-ün prezident seçkilərində də, 2005-in parlament seçkilərində də, hətta 2010-cu il parlament seçkilərində də demokratik düşərgə, Müsavatın da iştirak etdiyi bloklar, yaxud qüvvələr seçkilərdə səshesabı qalib gəliblər və o baxımdan bu il də həmin tipli qələbəni biz əldə etmişik. Ancaq mən bunu yetərli hesab etmirəm. Müsavat Partiyası bunu yetərli hesab etmir. Çünki bu, vəziyyəti əyişmək üçün kifayət etmir.
- Və daha nə olmalı idi? Nə çatmırdı sizin fikrinizcə?
- Cəmiyyətdə demokratik yolla, seçki yolu ilə vəziyyətin dəyişə biləcəyinə inam yoxdur və bu inamı bərqərar etmək hələ ki, mümkün olmur. Əsas çatışmayan cəhət budur. Bunu həll edə bilsək, qalan bütün problemlər həll olunan problemlərdir.
- Sizcə, bu inamı bərpa etmək üçün birgəmi olmaq lazımdır, yoxsa ayrı-ayrımı davam etmək lazımdır?
- Maraqlı sualdır. Təcrübə onu göstərir ki, bunun böyük fərqi yoxdur. Yəni bəli, təəccüblü də görünsə, çünki dəb belədir ki, birlik mövzusu aktualdır, hər zaman hamı birlikdən danışır. Hamı özünü birliyin tərəfdarı kimi göstərir, amma rəqəmlərin dili bir az daha sərtdir. Və o baxımdan mən yenə də Müsavatın seçki araşdırmalarına, konkret nəticələrə, rəsmi rəqəmlərə, həm bizim araşdırmalara müraciət edərək bildirə bilərəm ki, 2000-ci ildə Müsavat Partiyası faktiki olaraq tək gedib seçkiyə. Xalq Cəbhəsinin bir hissəsi dəstək verib bizə, sağ olsunlar. Amma on dörd partiya və blok arasında Müsavat Partiyası səslərin 50 faizdən çoxunu toplamışdı həmin il. 2003-cü ildə “Bizim Azərbaycan” bloku var idi, başqa da güclü namizədlər var idi, biz qalib gəldik. 2005-ci ildə üç partiyanın bloku var idi- “Azadlıq” bloku. Və “Yes” bloku da var idi, başqa partiyalar da iştirak edirdi seçkilərdə. Və həmin seçkilərdə faktiki olaraq səslərə qalsa, “Azadlıq” bloku daha çox səs toplamışdı, nəinki YAP və digər bloklar. 2010-cu ilə də mən bunu aid edə bilərəm. Və 2013-cü ildə razıyam, ilk dəfə bütün demokratik düşərgə bir araya gəldi və vahid namizəd də müəyyənləşdi. Amma prinsipial dəyişən bir şey olmadı, yenə də qalib gəldik və yenə də mənəvi qələbə ilə kifayətlənmək zorunda qaldıq. Yəni təbii ki, biz indi hakimiyyətin seçkiləri saxtalaşdırdığını nəzərə alırıq, amma yenə də aldığımız səsləri hesablaya bilirik, həm Mərkəzi Seçki Komissiyasının rəsmi rəqəmlərinə görə, həm də müəyyən texnologiyalar, metodologiyalar var ki, saxtalaşdırma əmsalını müəyyənləşdirib səslərin daha dəqiq qiymətini vermək mümkün olur. Tutaq ki, bizim üçün ən uğursuz seçkilərdən biri 2010-cu ildə idi. Mən 2008-ci ili demirəm, çünki həmin il seçkidə iştirak etmədi demokratik düşərgə. Amma 2010-cu ildə cəmisi iyirmi nəfər müsavatçını AXCP-Müsavat blokunun tərkibində seçkiyə buraxmışdılar, iyirmiyə qədər də cəbhəçini seçkiyə buraxmışdılar. Həmin o iyirmi müsavatçı öz dairələrində hərəsi orta hesabla iki min nəfərdən səs almışdı. Yəni ki, həmin hesabla 125 dairədən söhbət gedəndə, həmin səsləri hesablasaq, 250 minə qədər səsdir. Bu il də prezident seçkilərində bütün demokratik düşərgə bir araya gələrək və Cəmil Həsənli kimi uğurlu bir namizədi, cəsarətli bir namizədi, intellektual bir şəxsiyyəti kəşf etdik əslində bir siyasi xadim kimi bu il- vahid namizəd kimi müəyyənləşdirərək seçkiyə getdik və yenə də 200 min civarında səs aldıq. Yəni bu, acı bir həqiqətdir, ancaq həqiqətdir, hər kəsin qəbul etməsi lazımdır ki, demokratik düşərgənin birləşməsi qələbəni təmin etmir. Demokratik düşərgənin vahid namizədlə seçkidə iştirakı qələbəni təmin etmir. Qələbənin təminatı digər şərtlərdədir.
- İsa bəy, riyaziyyatdan bir az zəifəm, amma doğrumu anladım məntiqinizi? Siz təsadüfən bu il Cəmil Həsənlinin qazandığı səslərin hamısının Müsavatın səsləri olduğunu demək istəmirdiz?
- Qətiyyən. Siz görünür, riyaziyyatdan doğrudan zəifsiniz. Bu yeni yanaşmam sizi bir az təəccübləndirdi, ona görə bəlkə çaşqınlıq keçirdirsiniz. Cəmil müəllim, təkrar edirəm, çox gözəl nəticə göstərdi və bütün gücü ilə çalışdı. Biz də bütün gücümüzlə ona dəstək verdik - Müsavat Partiyası, Xalq Cəbhəsi, gənclər, digərləri. Və 200 min civarında səs aldı. Məncə, bu, azaldılıb, ancaq fantastik dərəcədə azaldılmayıb. Sadəcə olaraq seçkidə iştirak edənlərin sayı süni şəkildə çoxaldılıb və Cəmil müəllimin səslərinin faizi aşağı salınıb. Əslində rəqəmlər kifayət qədər həqiqətə yaxındır. Və mən əminəm ki, İlham Əliyev 200 mindən az səs alıb bu seçkidə. Bu, Cəmil müəllimin 125 dairədən aldığı səsdir. 2010-cu ildə 20 müsavatçı deputatlığa namizəd hərəsi öz dairəsində iki min üzərində səs alıblar. Yəni bu, o deməkdir ki, müsavatçılar 125 dairədə iştirak etsəydilər, yuxarı-aşağı yenə hərəsi 2 min üstündə səs alacaqdıq. Və 250 min civarında səs ala bilərdik. Ona oxşar nəticələr bir qədər az olsa da, Cəbhə də ala bilər, başqa qüvvələr də ala bilər.
-....
- Mən xahiş edirəm, burada Müsavat, Cəbhə, Cəmil Həsənli mövzusu yox, digər daha ciddi mövzular diqqətə alınsın ki, bunu bəli, mən rəsmən bildirirəm və istənilən polemikaya bu mövzuda hazıram ki, demokratik düşərgənin birləşməsi və vahid namizədin olması dinc yolla, seçki yolu ilə qələbəni təmin etməyə yetərli deyil. Bax, bu tezisi mən vurğulayıram, xahiş edirəm, kim istəyir, düşünsün, daşınsın, söhbətə hazırlaşaq.
- Nəzərinizə çatdırıram ki, bu seçki prosesində partiyanızın müstəsna rolu barədə söhbətə siz gətirdiniz, mən gətirmədim.
- Siz yalnız öz səsinizə qulaq asırsınız, mənim dediklərimə qulaq asmırsınız. Mən sadəcə Müsavatın seçki təcrübəsinə və seçki araşdırmalarına əsaslanaraq rəqəmləri səsləndirdim. Və həmin rəqəmləri də istənilən seçki mütəxəssisi ilə bir yerdə araşdırmağa hazıram.
- Başa düşdüm, siz demək istəyirdiniz ki, seçkiyə ayrı-ayrı getmiş olsaydınız, hər biriniz namizədliyinizi ayrı-ayrı vermiş olsaydınız, nəticə fərqli olmayacaqdı.
- Bu da ayrıca bir mövzudur. Mən bu mövzunu bu gün qabartmaq istəmirəm. Mən sadəcə olaraq sizin sualınızdan istifadə edib bir mövzunu qabartmaq istəyirəm ki, vahid namizəd və demokratik düşərgənin birləşməsi qələbə üçün yetərli deyil. Çünki uzun illərdir düşərgə daxilində də bu fikir güclüdür, cəmiyyətdə də kifayət qədər güclüdür və hakimiyyət də bundan sui-istifadə edir, beynəlxalq birlik də bunu qabardır ki, Azərbaycan müxalifət seçkiləri ona görə uduzur ki, birləşmir, ona görə uduzur ki, vahid namizədi yoxdur. Bu dəfə ilk dəfədir ki, demək olar ki, bütün demokratik düşərgə bir araya gəldi, hətta bizim orada görmək istəmədiyimiz, prosesə fayda verməyəcəyini düşündüyümüz qüvvələr də bir araya gəldi və kifayət qədər güclü bir ziyalını, intellektualı, dəyərli bir dostumuzu vahid namizəd kimi irəli sürdük. Ancaq dəyişmədi vəziyyət. Yəni seçkilərə tutaq ki, 2010-dan, 2005-ci ildən, 2003-cü ildən daha çox seçici gəlmədi, demokratik düşərgənin mitinqlərinə 2005-ci, 2003-cü ildəkindən daha çox adam gəlmədi. Demokratik düşərgənin vahid namizədi--ziyalını dəstəkləyən ziyalıların sayı 2003-cü ildən çox olmadı. 2005-ci ildə “Azadlıq” blokunda bizimlə birlikdə iştirak edən, ya namizəd kimi, ya vəkil kimi dəstək verən ziyalıların sayından hazırda bizim Milli Şuranın ziyalı dəstəyi çox olmadı. Yəni mən bu həqiqətləri nəzərə çatdırmaq istəyirəm.
- Bəlkə 2011-ci illə müqayisə edəsiniz, Milli Şuranın yaranmasından əvvəlki dövrlə?
- Yəni əgər 2010-cu ildə bizim seçkilərdə göstərdiyimiz nəticələri mən xatırladıramsa, və bildirirəmsə ki, müsavatçılar da, cəbhəçilər də, bizim düşərgənin əsas gücləri demək olar ki, bütün dairələrdə təxminən 2 min səs alırdılarsa, və bu da 2013-cü ildə aldığımız səsdən az deyildi, çoxdu. Eyni qaydada mən hesab etmirəm ki, 2010, ya 2011-ci ildə demokratik düşərgənin gücü indikindən azdı. Bilirsinizmi, yəni istədiyiniz sualları verin...
- Yəni hesab etmirsiniz ki, 2011-ci ildə mitinqlərə daha az adam gəlirdi?
- Yox, hesab etmirəm.
- Hesab etmirsiniz?
- Yox, çünki hakimiyyət “Qələbə” stadionu kimi normal bir məkan vermədi bizə. 2011-ci illə müqayisədə bu, ideal bir şərait idi əslinə qalsa. Yəni 2011-ci ildə “Qələbə” stadionu mitinqlər üçün açıq elan olunsaydı, mən əminəm ki, 2011-ci ildə həmin stadiona 2013-cü ildəkindən daha çox adam gələrdi. Çünki əhval-ruhiyyə fərqli idi. 2010-cu il parlament seçkilərindən sonra cəmiyyətin narazılığı, parlamentə faktiki olaraq müxalifətin buraxılmaması, üstəlik “Ərəb baharı” prosesləri cəmiyyətdə müəyyən bir maraq yaratmışdı, ümid yaratmışdı və həmin vaxt normal bir məkan olsaydı, çox böyük bir mitinq keçirmək mümkün olacaqdı. Mən sizə 2011-ci ilin 12 mart Müsavat Partiyasının keçirdiyi mitinqi və 2 aprel İctimai Palatanın keçirdiyi mitinqi xatırladıram. Fəvvarələr meydanı həm aktiv mitinqçilərlə, həm passiv şəkildə mitinqi izləyən minlərlə insanlarla dolu idi. Və o insanlar təsəvvür edin ki, öz kadrlarınızı qaldırın baxın “Azadlıq” radiosunun arxivinə, təsəvvür edin ki, 2013-dəki şərait yaradılsaydı, nə qədər ora insan gələcəkdi.
- İsa bəy, məncə, artıq sualı belə də vermək olar: Müsavat Partiyası hələ də Milli Şuranın üzvüdürmü?
- Bilmirəm, kim maraqlıdır ki, Müsavat Partiyası Milli Şuradan getsin. Çünki belə əhval-ruhiyyə hiss olunur. Mən təəccüb edirəm, çünki Milli Şura axı bizim üçün müqəddəs inək deyil. Milli Şura Azərbaycanda vəziyyəti dəyişmək üçün, dinc yolla, demokratik yolla hakimiyyətin dəyişməsi üçün, avtoritarizmdən demokratiyaya keçid üçün demokratik düşərgənin istifadə etdiyi formatlardan biridir. Və indi elə bir kövrək duyğu seli yaranıb ki, ay-haray, Milli Şura dağılır, Milli Şura çökür və günahkar da Müsavat Partiyasıdır. Günahkar axtarmaq istəmirəm mən, axtarsaq, çox dərinə gedərik. İkincisi, Müsavat Partiyası mövqeyini bildirib və yəqin ki, bu məsələni partiya rəhbərliyində müzakirə edib qərarlarımızı verəcəyik. Hələlik mən bu qərarın nədən ibarət olacağını bilmirəm.
- Siz elan etmisiniz Milli Şuranın son iclasında ki, siz Rüstəm İbrahimbəyovun hətta fəxri sədr olduğu Milli Şurada qalmaq istəmirsiniz partiya olaraq.
- Mən xüsusən “Azadlıq” radiosu kimi professional radioların sitat gətirərkən dəqiq olmasını istərdim. Daha dəqiq odur ki, mən demişəm ki, başqa dövlətin vətəndaşının sədrliyi, həmsədrliyi və ya fəxri sədrliyi olan Milli Şurada olmaq Müsavat Partiyası üçün məqbul deyil. Yəni söhbət Rüstəm İbrahimbəyovdan getmir. Başqa bir dövlətin vətəndaşının sədrliyindən, fəxri sədrliyindən gedir.
- Necə oldu ki, Rüstəm İbrahimbəyovun sədrliyi indiyə kimi məqbul idi, indi məqbul olmadı? O, axı vətəndaşlığı ilə bağlı status dəyişməyib.
- Kifayət qədər təcrübəli jurnalistlərin, kifayət qədər təcrübəli analitiklərin, siyasətçilərin bu sadəlövh sualı verməsinə çox təəccüblənirəm. Çox təəccüblənirəm doğrudan da. Çünki prosesə baxın, biz Rüstəm müəllimin sədrliyini o zaman qəbul etdik ki, Milli Şura yaranırdı, demokratik düşərgə bir araya gəlirdi, Rüstəm müəllimin vahid namizəd kimi müəyyənləşdirilməsi nəzərdə tutulurdu, Rüstəm müəllim Azərbaycana dönməyi planlaşdırırdı, prosesdə bilavasitə iştirak edəcəyini bəyan edirdi və Rusiya vətəndaşlığından çıxacağı ehtimal olunurdu.
- Amma Rusiya vətəndaşı idi.
- O məsələ bir az üstüörtülü idi. Çoxları xoşlayırlar desinlər biz bilmirdik Rüstəm müəllimin Rusiya vətəndaşı olmağını. Və bu sadəlövhlük də sözün doğrusu, məni kövrəldir. Amma axı onu bilməmək mümkün deyildi. Sadəcə olaraq, söhbət ondan gedirdi ki, hörmətli ziyalılarımız demokratik düşərgə ilə bir araya gəlirlər. Biz İctimai Palata olaraq, o zamanlar yadınıza salıram ki, neçə vaxt idi, çalışırdıq ki, İctimai Palata ilə Ziyalılar Forumu, siyasi müxalifətlə ziyalılar bir araya gəlsinlər, birgə iştirak etsinlər bu prosesdə. Biz 2011-də də buna hazır idik, 2012-də də, 2013-cü ildə də. Və bizim o zamankı bəyanatlarımız “Azadlıq” radiosunun arxivində, qəzetlərin, saytların arxivində də qalır. Biz dəfələrlə bu barədə mövqeyimizi bildirmişik. İlk dəfə o fürsət 2013-cü ilin yazında yarandı ki, ziyalılarla İctimai Palata bir araya gələcək və Rüstəm müəllimin də vahid namizəd olması nəzərdə tutulurdu. Aydın məsələdir ki, Rüstəm müəllim namizəd olmaq üçün Rusiya vətəndaşlığından imtina etməli idi və o zaman onun sədrliyi də, namizədliyi də həm hüquqi cəhətdən normal olacaqdı, həm bizim üçün məqbul olacaqdı. Bu, baş vermədi və artıq vətəndaşlığın davam edəcəyi mesajları verir. Belə halda, Müsavat kimi köklü bir partiya üçün, Müsavat kimi bu cür məsələlərə həssas yanaşan bir...
- Amma söhbət ancaq fəxri sədrlikdən gedir, bir tərəfdən də o fəxri sədrlik məsələsinin həm də sizin partiyanın nümayəndələri tərəfindən Rüstəm İbrahimbəyovun ünvanına səslənən tənqidlərin effektini yumşaltmaq cəhdi olduğunu düşünmürsünüzmü?
- Bilirsiz, görünür, bu, bizim taleyimizə yazılıb ki, hər zaman demokratik düşərgənin, demokratik prosesin, xalqımızın maraqları ilə bağlı məsələlərdə Müsavat Partiyası prinsipiallıq göstərməlidir. Hər dəfə də digər qüvvələr üstümüzə gəlməlidir. Zaman keçdikcə, bizim haqlı olduğumuzu hamı səs-küysüz, sakitcə etiraf etməlidir. Sonra da unutmağa çalışmalıdır bu məsələni. Biz həmin sessiyada çox normal şəkildə yanaşa bilərdik ki, aha, birinci dəfə biz səsləndirmişik ki, Rüstəm müəllimi hörmətlə yola salaq, Cəmil müəllim onun yerinə gəlsin, sədr olsun və Milli Şura yenilənərək hədəflərini dəqiqləşdirərək, idarəolunmasını təkmilləşdirərək yoluna davam etsin. Və prinsip etibarı ilə biz o məsələyə belə yanaşa bilərdik ki, aha, biz deyən oldu, biz deyəni hamı qəbul etdi. Bizə bu, lazım deyil. Bizi maraqlandırmır ki, bir deyən qəbul olunub, sən deyən, ya başqası deyən qəbul olunub. Bizə lazım olan Azərbaycanın marağıdır.
- Amma Rüstəm İbrahimbəyov özü istefa verib sədrlikdən. Elə deyilmi?
- Təbii, özü istefa verib. Bəziləri dediyi kimi, kimsə onun başının üstündə dayanıb məcbur etməyib ki, istefa ərizəsi yazsın. Bu, absurd iddialardır, mənasız iddialardır. Rüstəm müəllimə də mənim şəxsən, çox böyük hörmətim var. Müsavat Partiyasının da çox böyük hörməti var. Ancaq bu hörmət bir daha təsdiq olundu ki, daha çox bir ziyalı kimi, intellektual kimi, sənət aləmində, kino, mədəniyyət aləmində böyük xidmətləri və potensialı olan bir ziyalıya olan hörmət kimi daha yerinə düşür. İctimai-siyasi xadim kimi Rüstəm müəllim bir sıra zəifliklərə yol verir ki, mən onun üzərinə getmək istəmirəm. Mən Rüstəm müəllimi müzakirə etmək istəmirəm. Amma fəxri sədr nə qədər deyilsə ki, siyasi status deyil, bunun hər hansı siyasi çəkisi yoxdur, fəxri sədr fəxri sədrdir. Və mən sabah Milli Şuranın fəxri sədrinin müəyyən siyasi proseslər barədə, müəyyən beynəlxalq proseslər barədə bəyanat verməsini və o bəyanatın müəyyən mənada Müsavatın da mövqeyini ifadə etməsi görüntüsünün yaranmasını istəmirəm. Bunu Müsavatın maraqlarına və Müsavatın prinsipial mövqeyinə zidd hesab edirəm. Hesab edirəm ki, digər siyasi qüvvələr də əslində bu barədə düşünməlidirlər. Çünki nə cür ola bilər ki, başqa bir dövlətin vətəndaşı olan şəxs, başqa bir dövlətdə əsasən yaşayan şəxs, bu gün də subyektiv səbəblərdən, İlham Əliyevin Rüstəm İbrahimbəyova düşmən münasibətinə görə Azərbaycana gələ bilməyən şəxs bizim işimizə bilavasitə rəhbərlik etsin. Bizim adımızdan danışsın, bəyanatlar versin, mövqe bildirsin.
- İsa bəy, Özbəkistanın müxalifəti ümumiyyətlə hamısı mühacirdir, xaricdə yaşayırlar.
- Avropa İttifaqı ilə Rusiya arasında Qafqaz uğrunda, Azərbaycan uğrunda mübarizə gedir, bizim lap hörmətli ziyalımız da olsa, Rusiyada yaşayan biz ziyalımız bizə rəhbərlik edir və bizim adımızdan danışır. Azərbaycan demokratik düşərgəsi üçün bu, uyğun bir vəziyyət deyil. Mən istəyərdim ki, bu barədə danışmağa ehtiyac olmasın, hər kəs bunu başa düşsün, qəbul etsin...
- Siz Rusiya projesi versiyalarına dəstəkmi verirsiniz bu sözlərinizlə?
- Bu, bu şəkildə həll olunmur axı. Rusiya projesi... Rusiya projesinə kim dəstək veribsə, verib. Biz nə cür ona dəstək verə bilərik?
- Yəni “Yeni Müsavat” qəzetində biz bir neçə dəfə seçki kampaniyası ərzində oxuduq ki, Milli Şura Rusiya projesidir. Bir neçə dəfə Müsavatın üzvü olan adamlardan Rusiya projesi sözlərini eşitdik. Eyni sözləri biz hökumətyönümlü partiyalardan da eşidirdik, Yeni Azərbaycan Partiyasından da eşidirdik. Və siz indi yenə də eyni söhbəti gətirirsiniz: Rusiya bunun Rüstəm İbrahimbəyova təsiri məsələsində...
- Biz bəzi dostlarımız və sizin vasitənizlə də eşitdik ki, İlham Əliyev öz dostları vasitəsi ilə Milli Şuranı dağıtmaq istəyir və Rüstəm İbrahimbəyovun qarşısını almaq, kənarlaşdırmaq istəyir. Çox absurd, çox mənasız ittihamlardır və mən doğrusu, xəcalət çəkirəm bu ittihamları irəli sürən adamların yerinə. Amma söhbət projedən getmir, mən bilmədiyim məsələlərdən danışmağı xoşlamıram. Mən bildiyimi deyirəm və dediyimin də arxasındayam. Başqa bir ölkənin vətəndaşı olan şəxs Müsavatın daxil olduğu quruma rəhbərlik edirsə, bu, bizim üçün diskomfort yaradır.
- Demək, siz başqa ölkənin vətəndaşlığı olarkən onu ölkə prezidentliyinə namizəd irəli sürmüşdünüz.
- Həmin şəxsin vətəndaşlıqdan imtina etməsi və Azərbaycana dönməsi şərti ilə. Bunlar yerinə yetirilmədi. Kifayət deyilmi bu?
- Amma bu, səslənmədi axı...
- Yəni ölkə vətəndaşı olmaqla o vətəndaşlıqdan imtina etmək arasında heç bir fərq yoxdur? Səslənmədi necə, mənim çıxışımda səslənməyib? Səhərdən birinci sualınızdır ki, bunu obyektiv sual kimi qəbul edirəm.
- Siz özünüz bilərsiz, hansı sualı obyektiv hesab edirsiz, hansını yox...
- Təbii, hər birimiz özümüz biləcəyik və sonda da dinləyicilər, tamaşaçılar qiymət verəcək. Diqqət etdinizsə, mən sessiyada çox qısa danışmağa çalışdım. Həm ona görə ki, həddindən artıq çox danışırlar insanlar, çox uzanır iclaslar, çox yorucu olur. Həm də ona görə ki, mən Rüstəm müəllimi müzakirə etmək istəmirəm. Mən düşündüm ki, qısaca bu tezis vəziyyətə normal qiymət verən hər bir adam üçün kifayət edəcək və bu məsələ yekunlaşacaq. Mən buna ümid etdim və ona görə də geniş şərhlərə getmədim. Mən yenə də Rüstəm müəllimi təhlil etmək istəmirəm, onun ictimai-siyasi mövqeyinə qiymət vermək istəmirəm. Bunu başlasaq etməyə, çox uzağa gedib çıxacağıq. İstəmirəm mən bunu. Hesab edirəm ki, deyilənlər kifayət etməlidir. əgər deyilənlər kifayət etmirsə, onda o adamların mən ya təhlil qabiliyyətinə şübhəm yaranır, ya da düşünmək məcburiyyətində qalıram ki, bu adamlara ləzzət verir ki, deyəsən Müsavat Partiyası ilə Rüstəm İbrahimbəyov arasında ziddiyyət yaranıb. Nə qədər bu ziddiyyəti gücləndirsək, işin xeyrinədir, gəl bunu gücləndirək. İkisindən biridir, başqa üçüncüsünü mən görmürəm.
- Amma digər tərəfdən, siz deyirsiniz ki, müzakirə etmək istəmirsiniz Rüstəm İbrahimbəyovu. Amma Rüstəm İbrahimbəyovu partiyanızın rəhbərliyində olan hər kəs müzakirə edir. Ona yalançı dedilər, yalançı səslənən ifadələrdən biridir. Hətta Milli Şuranın iclası gedərkən müsavatçıların atdığı tvitlər də var idi ki, Eldar Namazov və Rüstəm İbrahimbəyov getdilər, iki yalançıdan beləcə qurtulduq. İndi də Müsavat Partiyasının rəhbərliyində olan şəxslərin demək olar ki, hər biri, Mustafa Hacıbəyli, Arif Hacılı, Tural Abbaslı, İkram İsrafil, Vurğun Əyyub və sair, onların hamısından Rüstəm İbrahimbəyovun ünvanına tənqidlər gəlir. Və bu proses son iki həftədir ki, gedir. Siz müzakirə etmək istəmirsiniz, partiyanız belə həvəslə müzakirə edir, bu, nə deməkdir?
- Suallar yaranır, media sual verir, müsavatçılar da bu və ya başqa dərəcədə cavab verməli olurlar. Proses zamanı absurd iddialar, təkliflər irəli sürülür, bəzi müsavatçılar da “tvitterdə”, yaxud “feysbuk”da buna cavab verməli olurlar. Mən yenə demək istəyirəm ki, Rüstəm müəllimi müzakirə etmək istəmirəm. Ancaq kimsə həvəsi varsa, Rüstəm müəllimin 2013-cü ilin yanvarın birindən bu günə- dekabrın 5-nə qədər Azərbaycan mediasındakı bütün müsahibələrini, bəyanatlarını, açıqlamalarını götürsün bir fayla toplasın, sonra oradakı ardıcıllıq keyfiyyətinin göstəricisini müəyyənləşdirməyə çalışsın. Yaxud ziddiyyətləri araşdırmağa başlasın. Yəni bu suala cavab versinlər, məni məcbur etməsinlər ki, mən Rüstəm müəllimin açıqlamalarına və fəaliyyətinə qiymət verməyə məcbur olum. Hər bir jurnalist bunu edə bilər.
- Bu, hədə kimi səslənir.
- Mənim hər bir sözümü hədə kimi qiymətləndirməyə başlayır bəzi insanlar. Mən işgüzarlıq təklif edirəm, sizin kimi araşdırmaçılıqla məşhurlaşmış adamın yanında deyirəm, jurnalistlərə təklif edirəm ki, bir balaca araşdırma aparın. Yanvarın birindən verilən açıqlamaları, bəyanatları toplayın bir yerə və onu qiymətləndirin. Burada nə hədə-qorxu var? Bunu təkcə jurnalistlər yox, az-çox savadı olan, internetdə, kompyuterdə işləməyi bacaran istənilən adam bunu edə bilər. Etsin də, sonra nəticəni qoysun ortaya.
- Sosial şəbəkələrdə müzakirə olunur bu situasiya və bu müzakirədə belə fikirlər də səsləndi ki- əlbəttə, mövqeyinizi dəstəkləyən fikirlər də var idi- mən onların payını müəyyənləşdirmək iddiasında deyiləm ki, hansı daha çox idi, hansı daha az idi, amma sizin mövqeyinizin əksinə olan mövqelərdən biri bu idi ki, ortada bir sövdələşmə var, 2015-ci il parlament seçkiləri ilə bağlı, və Müsavat Partiyası hökumətin onlardan tələb etdiyini edir.
- Yəni eyni qaydada kimsə də deyə bilər ki, Rüstəm İbrahimbəyovun sədrlik etdiyi və faktiki heç nə dəyişməyən Milli Şuraya Azərbaycan hakimiyyətinin, İlham Əliyevin ehtiyacı var. Və bu sistemi pozan, bu sistemin davam etməsinə imkan verməyən Müsavata qarşı hakimiyyətdən tapşırıq gəlib ki, Müsavata qarşı hücum başlayın, Müsavatı, müsavatçıları nüfuzdan salmağa çalışın. Və bütün bunu edənlər hakimiyyətin tapşırığı ilə bunu edirlər. Əvəzində də onlardan kiməsə 2015-ci ildə hakimiyyət deputat yeri söz verib. Bu,...
- Hökumətə sərf edən və heç nə dəyişməyən ritorikanı deyəsən Müsavata olan tənqidlərdən götürmüsünüz, Müsavatın və Xalq Cəbhəsi Partiyasının. Çünki illərlə sizi də tənqid ediblər buna görə.
- Təbii, edə bilərlər. Tənqid hər kəsin hüququdur, işlə məşğul olan hər kəsin də taleyidir. Mən sadəcə sizin səsləndirdiyiniz ittihama güzgüdə başqa bir ittiham qoydum. Bunların nə fərqi var? Hansının daha çox əsası olduğunu siz burada sübut edə bilərsiz? Hər ikisi düşüncədir, fikirdir və mən əslinə qalsa, hesab edirəm ki, mövzu dərinləşsə, mən daha yaxşı sübut edə bilərəm ki, bəli, Milli Şuranın bu şəkildə qalmasını istəyənlər məhz vəziyyətin dəyişməsini istəməyənlərdir. Çünki mən bayaq söhbətin əvvəlində sizə izah etdim ki, Milli Şuranı biz yaratsaq da, onun işləməyinə bütün gücümüzü qoysaq da, mən etiraf edirəm ki, Milli Şura bugünkü vəziyyətində ölkədə vəziyyəti dəyişmək üçün yetərli deyil. Bu, faktiki olaraq yetərli deyilsə, demək Milli Şura bu şəkildə hazırda status kvonun bir elementinə çevrilə bilər. Mən bunun dəyişməsini istəyirəm. Mən ölkədə hakimiyyətin dəyişməsini təmin edəcək addımlar atılmasını istəyirəm.
- Addım ataydınız da Milli Şura yaranmamışdan əvvəl...
- Milli Şura yaranmamışdan əvvəl mümkün olmadı da. Biz müəyyən variantları yoxladıq və gördük ki, cəmiyyətin əksəriyyəti seçkidə iştiraka xüsusi bir maraq göstərmir. Gördük ki, qeyri-adi bir hadisə baş verməsə, seçkidə iştirak edənlərin sayı bir az fərqlənə bilər, amma köklü şəkildə fərqlənməyəcək 2010-cu ildən. Və bu şəraitdə onu da gördük ki, müxalifətin özündə də müəyyən qüvvələr müxalifəti seçkidən kənarda saxlamağa çalışırlar, hakimiyyət də bunu istəyir, burada gördük ki, müxalifətin seçkidə iştirak etməyini təmin etmək üçün mümkün variantlardan biri Milli Şura ideyasıdır. Çünki Rüstəm müəllim- mən yeri gəlmişkən, yarızarafat hesab edirəm ki, Rüstəm müəllim yaxşıdır, onun ətrafındakılar yaxşı deyillər, gördük ki, seçkidə iştirakı mümkün sayır. Gördük ki, bu, çox önəmlidir, çünki İctimai Palatanın da daxilində, Milli Şurada təmsil olunan qüvvələrin də içində kənardakı qüvvələrin də içində xeyli qüvvələr var idi ki, nəyin bahasına olursa olsun, müxalifəti seçkidən kənarda saxlamağa çalışırdılar. Və mən bu gün bəlkə də ilk dəfə rəsmən bildirirəm ki, 2013-cü ildə, xüsusən maydan bu tərəfki dövrdə mənim əsas məqsədim Azərbaycan müxalifətinin seçkidə iştirakını təmin etmək olub. Bütün addımlarım, bütün bəyanatlarım, bütün qərarlarım buna xidmət edib və mən çox şadam ki, bunu təmin edə bilmişəm. Çünki 2013-cü ildə bizim yeganə uğurumuz məhz bununla bağlıdır, seçkidə iştirakımızla. Kifayət qədər ciddi qüvvələr müxalifəti seçkidən kənarda saxlamağa çalışırdılar, və müxalifət seçkidən kənarda qalsaydı, dəhşətli, ağır bir vəziyyət yaranacaqdı, 2008-ci ildən də ağır vəziyyət yaranacaqdı.
- Amma 2008-ci ildə belə bir məqsədiniz yox idi, mən belə başa düşürəm.
- 2008-ci ildə vəziyyət indikindən çox ağır idi və üstəlik də ki, 2008-ci ildə 2013-cü ildəki kimi beynəlxalq atmosfer yox idi. Bu atmosferi mən buradan da izah etməyə çalışmışam, müsahibələrimdə də demişəm ki, yeni atmosfer 2010-cu ilin sentyabrında Obamanın BMT-nin Baş Assambleyasının Nyu-Yorkdakı sessiyasında nitqindən başlayıb. Oradakı nitqi kim istəyir, tapsın, bir də baxsın. Və 2009-cu ildən Avropa İttifaqının Cənubi Qafqaza münasibətinin dəyişməsindən başlayıb. Cənubi Qafqazın Avropanın bir hissəsi elan olunması və bu istiqamətdə təşəbbüslər bir-birini əvəz etməyə başlayıb. Yəni 2008-də indiki vəziyyət yox idi.
- İddiam var ki, prosesi izləmişəm və iddiam var ki, yadımdadır ki, seçkilərdə vahid namizəd məsələsi Milli Şuranın üzvü olan gənclərin və müstəqil bir neçə şəxsin nailiyyətidir. Razı deyilsiniz bununla?
- Xədicə xanım, mən sizə mənimlə iddiaya girməyi məsləhət görmürəm. Uduzarsınız, özü də çox pis uduzarsınız.
- İsa bəy, Milli Şurada siz təklif etmişdiniz ki, Milli Şura bir neçə namizədlə getsin seçkiyə. Bu, artıq iddia deyil, faktdır.
- Qayıdarıq ora, elə indicə qayıdacağıq. Mən Rüstəm İbrahimbəyovun yanvarın 1-dən 5 dekabra qədər bütün bəyanatlarını araşdırmağı təklif etdiyim kimi, mənim də yanvarın 1-dən indiyə qədər verdiyim bütün bəyanatların araşdırılmasını, təhlil edilməsini təklif edirəm. Və bircə fakt sizə xatırladacam, daha doğrusu, iki faktı. Birincisi, Rüstəm İbrahimbəyovun vahid namizədliyi mövzusu qəbul olunan sessiyada mən dedim ki, Rüstəm müəllimin namizədliyinin qeydə alınmaması riskli olduğu üçün, Müsavat Partiyasının seçkilərdə öz namizədi ilə iştirak etmək qərarı qüvvədə qalır.
- Öz namizədliyinizin üzərində israrlı idiniz...
- Çox sağ olun ki, dəqiqləşdirdiniz. Mənim bütün məqsədim müxalifətin seçkidə iştirakını təmin etmək olub. Bu, İsa Qəmbər olacaq, Cəmil Həsənli olacaq, Rüstəm İbrahimbəyov olacaq, ya başqa biri olacaq...
- Amma bu Rusiya vətəndaşlığı məsələsi....
- Səbr, səbr... Siz mənə imkan vermirsiniz... Bilirsiniz ki, mövzuda sizi məğlub edəcəm, ona görə mənim sözümü kəsməyə çalışırsınız...
- Amma bu Rusiya vətəndaşlığı məsələsində problem çözülməyəndə və Milli Şuranın iclasları həftədən həftəyə ertələnəndə Müsavat Partiyasının təklifi bu idi ki, Milli Şura seçkiyə 4-5 namizədlə getsin. Yəni hərə öz namizədliyini irəli sürsün...
- Siz ikinci dəfədir təkrar edirsiniz, bir də təkrar edəcəksiniz? İmkan verin, mən cavab verim də...
- Sizin təklifinizi təkrarlayıram.
- Mənim təklifimi yanlış təkrarlayırsınız. Deməli, mən bildirdim onu və sonra bir müddət pauza verdim. Çünki hamı mənim üzərimə, Müsavatın üzərinə hücuma gəldi ki, müxalifət birləşir, vahid namizəd müəyyənləşdirilir, Müsavat buna imkan vermir, İsa Qəmbər buna imkan vermir. Bu, mənə lazım idi və başqa bir vaxt açıqlayaram nəyə görə lazım idi. Sonra mən açıqladım ki, mən intellektuallardan birinin, heç bir partiyaya birbaşa bağlılığı olmayan ziyalılardan birinin vahid namizədliyinin tərəfdarıyam. Bu, mənim müsahibələrimdə öz əksini tapıb, taparsız, baxarsız. Və Tiflis səfərindən sonra Bakıya qayıtdım, səhv etmirəmsə, avqustun 2-də Mərkəzi Seçki Komissiyası qərar qəbul etdi ki, seçkilər 16 oktyabrda yox, 9 oktyabrda olacaq. Həmin gün mən çıxış etdim “Azadlıq” radiosunda və “Mediaforum”da, dedim ki, Milli Şuranın sessiyası təcili toplanmalıdır, ehtiyat vahid namizəd seçilməlidir, və əgər Rüstəm müəllim qayıda bilərsə seçkidə iştirak etmək üçün, həmin ikinci namizəd bilməlidir ki, Rüstəm müəllim gəlsə, geri götürəcək bu adam namizədliyini, gəlməsə, bu namizədlə biz seçkiyə getməliyik. Xahiş edirəm, sözümü kəsməyin, çünki mühüm məsələ qaldırırsınız, iddia qaldırdınız, uduzmağa hazır olun. Mənim bu təklifimə qarşı hər tərəfdən ittihamlar gəldi ki, Müsavat işi pozur, İsa Qəmbər imkan vermir, Rüstəm müəllim 15-nə kimi qayıdacaq, filan, filan. Az qala bizi mənəviyyatsızlıqda ittiham etdilər. Avqustun 8-i, ya 9-u Xalq Cəbhəsi Məclisi sessiyasını keçirdi və orada qərar qəbul etdilər ki, əlavə namizəd müəyyənləşməlidir, əgər Rüstəm müəllim gələcəksə, həmin namizəd geri çəkilməlidir, gəlməyəcəksə, həmin vahid namizədlə seçkiyə getməliyik. Mənim 2 avqustda dediyim fikrə görə bizi vəziyyəti qarışdırmaqda ittiham edən bəzi şəxslər...
- Hər partiyanın öz namizədi ilə getməsi təklifini verməmisiniz?
- Bu taktika nəyə xidmət edir? Mən sizin sualınıza cavab verirəm... ola bilsin ki, bu, bir dəqiqə uzun çəkəcək.
- Siz verməmisinizmi bu təklifi? Səsverməyə də qoyulub və bütün Müsavat nümayəndələri Milli Şurada bu təklifə səs veriblər.
- Siz səbr etsəniz, cavab verəcəm. Bu cür təzyiqlə siz heç nəyə nail ola bilməzsiniz, bir az səbr edin. Siz artıq uduzduğunuzu bilirsiniz...
- İsa bəy, siz xatırlayırsınız ki, mən xatırlamıram o cümləni. Ola bilsin ki, demisiz, amma xatırlamıram.
- Ola bilsin ki, deyirsinizsə, sizdə irəliləyiş var, Xədicə xanım.
- Amma xatırlayırıq ki, siz vahid namizəd məsələsini şaxta baba ilə müqayisə etmisiniz. Və deyirdiniz ki, vahid namizəd məsələsi o qədər də vacib deyil.
- Bu da təsdiq olunub. Cəmil müəllimə olan bütün hörmətimə baxmayaraq, onu çox yüksək qiymətləndirməyimə baxmayaraq vahid namizəd vəziyyəti həll edə bilmədi.
- Müsavat Partiyasının Milli Şurada hər partiyanın öz namizədi ilə seçkiyə getməsi təklifi məhz avqustun
əvvəlində olub, bu, faktdır, bunu danmayacaqsınız, ümid edirəm...
- Altıya 18 dəqiqə qalıb, 18 dəqiqə siz danışmaq fikrindəsiniz?
- Yox, siz faktları təhrif etməyə çalışırsınız.
- Mən dediyimi dedim, burada arxivdə qalacaq, hər kəs mənim dediyimi yoxlaya bilər, sizin dediyinizi də yoxlaya bilər. Və mən bu təklifi verəndən bir həftə sonra Xalq Cəbhəsi bu təklifi səsləndirdi. Bundan sonra bizim təklifi süngü ilə qarşılayan bəziləri Xalq Cəbhəsinin təklifinə əl çalmağa başladılar ki, bu, gözəl təklifdir, bunu etmək lazımdır. Bu təklif bir neçə dəfə müzakirə olundu, hər dəfə Milli Şuranın sessiyalarında qaldırıldı, ləngidildi, gözləyək, Rüstəm müəllim qayıdacaq, hələ vaxt var, avqustun sonuna qədər gözləyək və sair. Həmin şəraitdə biz bəyan etdik ki, filan tarixə qədər Milli Şura ehtiyat vahid namizəd müəyyənləşdirib seçkidə iştirakı təmin etməyəcəksə, Müsavat Partiyası öz namizədi ilə seçkiyə gedəcək. Bunu biz bildirdik və həmin qərarla da sessiyalarda iştirak etdik. Məhz ona görə də hər iki təklifə biz səs verdik. Biz o ikinci vahid namizədə səs verməsəydik,...
- Mən xatırlayıram, yaxşı xatırlayıram ki, Milli Şuranın üzvləri bəyanat verdilər, 33 nəfər imza atdı həmin bəyanata, onların arasında Müsavat başqanı və Müsavatın Milli Şuradakı təmsilçiləri yox idi. Onlar tələb etdilər ki, sessiya keçirilsin və vahid namizəd müəyyənləşdirilsin. Hər halda, dinləyicilər belə deyirlər.
- Bu, belə deyil. Bu, nəinki təhrif, artıq yalan səviyyəsinə keçir. Burada mən düzəliş verməliyəm. Əvvəla, mənim 2 avqustda etdiyim təklif “Azadlıq” radiosunun arxivində, qəzetlərin arxivində qalır. O təklif 33 partiya üzvü olmayan şəxslərin təklifindən mahiyyət etibarı ilə fərqlənmir. O təklif bizim təklifdir, bu, bir. İkincisi, bu, bilirsiniz nəyi xatırladır? Yəni həmin günlərdə mənim o prosesdən xəbərim var idi.
- Və siz altı partiya sədri, altı nəfərin...
- Bu xasiyyətlə hara gedib çıxacaqsınız siz, Xədicə xanım? Siz mənə cavab verməyə imkan vermirsiniz, yanlış informasiyanı...
- Altı nəfərin gizlicə yığışıb nəyisə müzakirə etməsinə də etiraz edirsiniz?
- Yanlış informasiyanı davam etdirirsiniz. Burada tarixdən bir epizod yadıma düşür. Bir dəqiqə, 1989-cu ildə biz Azərbaycan Xalq Cəbhəsini yaradarkən, o zaman bizi də ziyalı sayırdılar, ziyalılar olaraq Azərbaycanın rəhbərliyinə müraciət hazırladıq ki, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi qeydiyyata alınsın. Həmin müraciətin imzalanması vaxtı Zərdüşt Əlizadə yaxınlaşdı mənə, dedi ki, mən çox xahiş edirəm, Əbülfəz Elçibəyə deyin, bunu imzalamasın. Dedim niyə? Dedi ki, Əbülfəz Elçibəy siyasi məhbus olub, kommunistlər bunu bəhanə edib Xalq Cəbhəsini qeydiyyata almaya bilər. Mənə bu arqument inandırıcı gəlmədi, ancaq Əbülfəz bəyə dedim ki, bax, Zərdüşt Əlizadə belə bir söz deyir. Əbülfəz bəy də təvazökar bir adam idi. Dedi, nə fərqi var, mən imza atmaram, qoy getsin. Əbülfəz bəy imza atmadı, o gündən bu günə qədər yeri gəldi-gəlmədi, Zərdüşt Əlizadə deyir ki, Xalq Cəbhəsinin qeydə alınması barədə müraciətdə Əbülfəz bəyin imzası yoxdur. Yəni bu, bir az tam uyğun gəlməsə də, müqayisə mənə elə gəlir ki, yerindədir.
- Elçin Həsənov adlı dinləyicimiz yazır, bu rejimlə bacarmadınız, indi qırın bir-birinizi. Xalq bahalaşmadan, soyuqdan, çarəsizlikdən qəzəblə dolaraq yaşayır, kasa dolanda o qəzəbdən sizə, yalançı müxalifətə də pay çatacaq. Laçın imzalı dinləyici yazır ki, İsa bəy, sizə elə gəlmirmi ki, bizim xalqın mübarizə limiti tükənib? Rüşvət qalmaqalı oldu, xalq dinmədi, benzin qalxdı. Yenə xalq dinmədi, sual yaranır, daha nə etmək lazımdır ki, bu xalq oyansın? Vüqar Rza adlı dinləyici yazır ki, mən İsa bəyin arqumentlərini anlamıram, siyasi savada qalsa, Rüstəm bəyi Arif Hacılıdan daha xeyirli sayıram. Əslində Rauf Arifoğlu Milli Şuradan çıxsa, sevinərdim.
- Rauf Arifoğlu Milli Şuranın üzvü olmaya-olmaya Rauf Arifoğlunu Milli Şuradan çıxarmağa çalışır və siyasi dərs verir dostumuz, sağ olsun.
- İsa bəy, Milli Şurada baş verən hadisələrin anonsu Rauf Arifoğludan gəldi. Müsavat Partiyası çıxacaq dedi Rauf Arifoğlu. Bundan bir az əvvəl Rauf Arifoğlu prezidentlə görüşmüşdü, bu, müəyyən rəng qatır sizin Milli Şuradakı bəyanatınıza reaksiyalara. Sizə elə gəlmirmi?
- Mənə elə gəlmir. Əgər siz və bəziləri ictimai-siyasi proseslərin anonsunu “Yeni Müsavat”ın yazılarından alırlarsa, bu, “Yeni Müsavat”ın ictimai-siyasi proseslərə daha çox reaksiya verməsindən və daha çox oxunmasından xəbər verə bilər. Amma diqqətli təhlilçilər mənə elə gəlir ki, “Yeni Müsavat” qəzetinin yazıları olmadan da baş verən proseslərə münasibət bildirməyə hazır olmalıdırlar. O ki, qaldı “Yeni Müsavat” qəzetinin hansısa tədbirdə iştirak etməsinə, “Yeni Müsavat” müstəqil qəzetdir və hansısa tədbirdə iştirak edib-etməmək barədə qərarı özləri verirlər.
- Amma buna baxmayaraq, siz də tənqid etmədiniz bu iştirakı.
- Ən çox tənqidi mən İlham Əliyevə yönəldirəm. Rauf Arifoğlunu, ya başqasını tənqid etmək istəmirəm. Bu ölkədəki vəziyyəti Əliyev rejimi yaradıb. Və onların ətrafındakı qüvvələr yaradıblar. Medianı bu vəziyyətə salan İlham Əliyevdir, Rauf Arifoğlu deyil. Elə bir vəziyyət yaradıblar ki, faktiki olaraq ölkədə müstəqil media adına üç-dörd media adı çəkmək olur. Qalan hamısı hakimiyyətin tam nəzarətindədirlər. Və həmin şəraitdə həmin media ilə sorğu keçirib İlham Əliyevi medianın dostu elan ediblər. Və yadınızdadır ki, həmin qərara etiraz olaraq, mən medianın dostu mükafatından imtina etmişəm. Həmin mükafatı paketləyib əvvəl mənə, sonra İlham Əliyevə verən şəxslərə göndərmişəm. Bu, mənim münasibətimdir jurnalistlərin həmin o qərarına. Amma bu qərarı yaradan İlham Əliyevdir. Bunu Rauf Arifoğlu yaratmayıb. Əliyevi medianın dostu Rauf Arifoğlu elan etməyib. Mən də bəzi qüvvələrin İlham Əliyevi kənarda qoyub hər şeyin günahkarı kimi Rauf Arifoğlunun üstünə hücuma keçməsini görəndə, bu, mənə səmimi görünmür.
- Amma siz Avropa Şurası Parlament Assambleyasının müşahidəçiləri ilə görüşdən imtina edirdiniz ki, onlar qərəzlidirlər mövqelərində, onlar Azərbaycan hökuməti ilə aşırı isti münasibətdədirlər. Eyni münasibəti siz partiyanızın üzvü olan, İctimai Palatanın Koordinasiya Şurasının üzvü olan, özünü müxalif kimi təqdim edən və sizin də mühakiməsinə etibar etdiyiniz şəxsə nümayiş etdirmirsiniz.
- Yəni nə demək istədiyinizi bir az da dəqiqləşdirib desəniz, daha yaxşı olar. Sadəcə olaraq hər şeyi bir-birinə qatırsınız. Bu vəziyyəti, mən sizə deyirəm ki, rejim yaradıb. Və bu vəziyyət yaranandan sonra ağır şəraitdə hansısa qəzet filan qərarı qəbul edib, hansısa redaktor filan qərarı qəbul edib, mən onların hamısını görürəm. Heç birinə bəraət qazandırmıram. Hər kəs öz hərəkətinə məsuliyyət daşıyır. Ancaq mən hesab edirəm ki, İlham Əliyev rejimini kənarda saxlayıb, Rauf Arifoğluna, qəzetlərə hücum etmək səmimi deyil. Yəni səmimidirsə, nəyə görə tutaq ki, bu qəzetlər İlham Əliyevin qərarı ilə kütləvi informasiya vasitələrinə yardım fondundan yardım alanda və sair məsələlərdə belə aqressivlik hiss olunmur. Ancaq ...
- Orada söhbət dövlət büdcəsindən gedir, burada isə konkret İlham Əliyevə dost deməkdən gedir.
- İlham Əliyevə kim dost deyib?
- Həmin tədbir İlham Əliyevə jurnalistlərin dostu mükafatının təqdim olunması tədbiri idi.
- Yəni Rauf Arifoğlu ona dost deməyib ki. Rauf Arifoğlunu tədbirə dəvət ediblər, o da ölçüb-biçir, görür ki, qəzeti bağlanmaq ərəfəsindədir, iflas ərəfəsindədir və ölçür-biçir, öz qərarını qəbul edir ki, bəli, gedəcəm o tədbirə və qəzetin yayım məsələsini deyəcəm.
- Həbsdə olanlardan danışmayıb, öldürülən jurnalistlərdən danışmayıb, qəzetimizi satmağa imkan verin, istəyib.
- Haqlısınız, bu məsələdə bəlkə ilk dəfədir ki, haqlısınız. Amma bu, vəziyyətin göstəricisidir. Rauf Arifoğlu Heydər Əliyevin jurnalistlərlə görüşündə iştirak etmişdi və çox sərt şəkildə bu həqiqətlərin hamısını dilə gətirmişdi. İndi isə artıq o şərait yoxdur, jurnalistlər onu danışa bilmirlər.
- Biz də demək istəyirik ki, nə dəyişir, bəlkə siz də dəyişirsiniz o istiqamətdə, bəlkə...
- Bu, artıq açıq-aydın böhtan və qərəz oldu. Mənim mövqeyim, bütün məsələlərə açıq-aydın münasibətim ortadadır. Mənim guya ki, nədəsə dəyişməyimi iddia etmək artıq qərəzdən xəbər verir. Sadəcə olaraq, mən bütün vicdanlı adamları İlham Əliyev rejimini ittiham etməyə və vəziyyətə görə onun üzərinə getməyə dəvət edirəm. Onun yaratdığı vəziyyətdə öz mövcudiyyəti üçün müxtəlif kompromislərə getməyə məcbur olan qəzetçilər var, QHT-lər var, jurnalistlər var, siyasətçilər var, hamısını ittiham etmək mümkündür prinsip etibarı ilə. Və zaman-zaman kimsə də etməlidir. Ancaq o, mənim missiyam deyil...
- O məntiqlə 60 nəfər işçisini qorumaq istəyən Rauf Arifoğlunun o addımında məntiq axtarırsınızsa, o zaman eyni məntiqlə siz də partiya üzvlərinizi qorumaq istəyərsiniz.
- Partiya üzvlərini qorusaydım, partiya üzvlərim bu gün həbsdə olmazdı. Mənim partiya üzvlərim Azərbaycanda demokratiya uğrunda, xalq uğrunda mübarizə aparmış adamlardır. Sadəcə olaraq, mənim demək istədiyim odur ki, özü üçün mövcud vəziyyətdə müəyyən kompromislərə getməyə məcbur olan insanları mühakimə etməyi öz üzərimə götürməmişəm. Bu, sizin vəzifəniz ola bilər, başqa şəxslərin vəzifəsi ola bilər. Mən də etiraz etmirəm, hər kəs özü üçün missiya seçə bilər. Mən özümə missiya olaraq rejimə qarşı mübarizə aparmağı seçmişəm, İlham Əliyevə qarşı mübarizə aparmağı seçmişəm. Mən sizi əmin edirəm ki, əgər sabah Prezident Aparatından “Azadlıq” radiosunun Amerikadakı rəhbərlərinə deyilsə ki, İlham Əliyev bir tədbir keçirir, sizin rəhbərliyiniz gəlib orada onunla görüşsə, orada bir az yumşaq davransa, bir-iki yumşaq söz desə İlham Əliyevin ünvanına, İlham Əliyev radionun fm-ə qayıtmasını təmin edəcək və mən sizi inandırıram ki, sizin rəhbərləriniz gedib o tədbirdə iştirak edəcəklər. Və siz öz rəhbərinizi ittiham etməyə bəlkə də cəsarət tapmayacaqsınız. Bunu mən tam əminliklə deyirəm.
- İsa bəy, “Azadlıq” radiosu fm-də deyil və yəqin ki, hansısa kompromislərə getmədiyi üçün.
- “Azadlıq” radiosunun şefi Bakıda idi və sağ olsun, bizimlə də görüşdü, İlham Əliyevlə də söhbət etdi. Yəni o da getmişdi görüşə, imtina etməmişdi ki, görüşdən?
- “Jurnalistlərin dostu” elan edirdi?
- Mən əmin deyiləm ki, həmin görüşə dəvət olunsa, getməyəcəkdi.
- Və ikinci də, o görüşdə iştirak edən digər baş redaktorlara heç bir iddia yoxdur. Çünki onlar özlərini müxalif adlandırmırlar.
- Hədəfdə ancaq Müsavat Partiyası olmalıdır, “Yeni Müsavat” qəzeti olmalıdır, Müsavat Partiyasına yaxın, yaxud bağlı adamlar olmalıdır, eləmi?
- Yox, çünki onlar özlərini müxalif adlandırmırlar. Tapdıq Abbası siz niyə partiya üzvlüyündən azad etdiniz?
- Tapdıq Abbas Müsavat Partiyasının Məclis üzvüdür və o cür addıma yol vermişdi, müzakirə olundu, çıxarıldı partiyadan.
- Rauf Arifoğlu da İctimai Palatanın Koordinasiya Şurasının üzvüdür.
- Siz İctimai Palataya ittiham irəli sürə bilərsiniz, Müsavat Partiyasına yox. Müsavat Partiyasının sıravi üzvüdür Rauf Arifoğlu, biz Rauf Arifoğlunu biz qəzetçi kimi tanıyırıq, o cür hörmət edirik. Azərbaycanda milli azadlıq hərəkatında da, demokratiya uğrunda mübarizədə də, medianın güclənməsində də iştirakı olan bir adam kimi hörmətimiz var Rauf Arifoğluna. Sadəcə olaraq siz və bəziləriniz Müsavatı və Müsavata yaxın olanları hədəf seçməyi özünüz üçün qərarlaşdırmısınız. Tutaq ki, dost anlamınız sizin üçün fetişləşib, yalandan deyirsiniz ki, Rauf Arifoğlu İlham Əliyevi dost elan edib, halbuki bu, yalandır, belə bir şey yoxdur. İsa Qəmbər də Rauf Arifoğlunun dostudur, demək o, bir yerdədir? Əgər siz qərəzsizsinizsə, onda Rüstəm İbrahimbəyov 3-4 gündən bir deyir ki, mən Abbas Abbasovla dostam, Vaqif Hüseynovla dostam, niyə bunu soruşmursunuz? Rüstəm İbrahimbəyovu məndən müdafiə edirsiniz, burada da “feysbukda” da, “tvitterdə” də, hər yerdə və sizin kimilər. Hər yerdə Rüstəm bəyi məndən müdafiə edirsiniz...
- Müdafiə mənim üslubum deyil. Mən heç kimin müdafiəsi ilə məşğul olmuram.
- Özünüz haqqınızda çox yüksək fikirdəsiniz...
- Siyasətçilərə də ən kəskin sualları veririk.
- Özünüz haqqında çox yüksək fikirdə olmayın. Siyasətçilərin Azərbaycan üçün göstərdiyi fədakarlıq...
- Sadəcə siyasətçilər haqqında yüksək fikirdə olmuram.
- Bu, sizin haqqınızdır, hər kəsin haqqıdır. Ancaq ümumilikdə Azərbaycanda bir dəb yaranıb. Biz Müsavat olaraq və partiyalar olaraq azad jurnalistləri, bir balaca cəsarət nümunəsi göstərmiş jurnalistləri, bir balaca cəsarət nümunəsi göstərmiş QHT nümayəndələrini, vətəndaş cəmiyyəti nümayəndələrini, on illik, beş illik sükutu pozub cəsarətli bir söz demiş ziyalıları müdafiə edirik, qiymətləndiririk. Onları həvəsləndiririk, bir növ cəmiyyətə təqdim edirik, ancaq əvəzində bəzi jurnalistlər, QHT nümayəndələri, bəzi ziyalılar minlərlə üzvü fədakarlıqla mübarizə aparan Müsavatı, Cəbhəni, digər partiyaları aşağılamaqdan zövq alırlar. Bu partiyaların mübarizəsini görməzlikdn gəlməyə üstünlük verirlər. Yəni bu, haqsızlıqdır, ədalətsizlikdir və nəhayət, bu barədə cəmiyyət düşünməlidir. Biz əgər bu gün ölkədə vəziyyətin dəyişməsinə nail olmamışıqsa, bu, ola bilər ki, bizim qüsurumuzdur, biz siyasətçilərin, jurnalistlərin, QHT-lərin, ziyalıların, cəmiyyətin bütövlükdə qüsurudur. Biz yolu tapaq ki, vəziyyəti nə cür dəyişə bilərik. Amma kimdənsə xoşumuz gəlir, onun qüsurlarına göz yumaq, kimdənsə xoşumuz gəlmir, onun olan-olmayan bütün qüsurlarının üstünə gedək, bu şəkildə cəmiyyət heç nəyə nail ola bilməyəcək. Mən hər kəsi bu barədə düşünməyə dəvət edirəm.
- Yardımlıdan Eldar yazır, bu yalançı müxalifətlə niyə özünüzü yorursunuz? İsa Qəmbər, haçana kimi bu milləti aldadacaqsınız? Siz bu millətin bir nömrəli düşmənisiniz, Əli Kərimlidir, sizsiz, 20 ildir bu milləti pis vəziyyətə salmısınız. Qurtarın hoqqabazlığı, o qədər təşkilat yaratmısınız, bilmirəm, bu təşkilatlar sizə xidmət edir, ya Azərbaycan xalqına. Ancaq onu bilirəm ki, sizə xeyir edir. Azərbaycan xalqını gündən-günə pis vəziyyətə salır. Sizdən xahiş edirik, Əli Kərimli də, siz də, çıxın gedin, bəlkə bu millət özünə bir gün ağlasın. Başqa bir dinləyici yazır, İsa bəy, hələ neçə il Müsavat Partiyasının başqanı vəzifəsində qalmağı planlaşdırırsınız? Yəni sizi əvəz edəcək layiqli gənc namizəd yoxdurmu? Alya adlı dinləyici yazır ki, həmişəki kimi çox qərəzlisiniz Xədicə, mənə yazır, sənin bu ölkədə İsa Qəmbərdən başqa problemin yoxdurmu? Suallara cavab verin.
- Yaratdığınız mühitdir ki, bir nəfər, bilmirəm səmimidirmi, və ya kiminsə xahişi ilə yazır ki, İsa Qəmbərlə Əli Kərimli Azərbaycanın bir nömrəli düşmənidir. Yəni yaratdığınız mühit nəticəsində ya o cür düşünür, ya da kiminsə fikri ilə yazır ki, Əliyev rejimini, bu ölkəni talayanları, korrupsiyanın başında dayananları, bizim NİDA-çıları, cəbhəçiləri, müsavatçıları, dindarları həbs edib zindanlara atanları düşmən hesab etmir. Əli Kərimli ilə İsa Qəmbəri düşmən hesab edir. Bu, sizin yaratdığınız mühitin nəticəsidir Xədicə xanım, sevinin.
- Aha, yəni bütün günahlar məndədir?
- Həm də sizdədir. Mən istəyirəm, bir az özünüz haqqında razılıqdan enib özünüzün və sizin kimi düşünənlərin fəaliyyətinə bir qiymət verəsiz. Cəmiyyətdə yaratdığınız mənəvi terror vəziyyətin dəyişməsinin qarşısını alır, stabilləşdirir və status-kvonu qoruyub saxlayırsınız. Buna xidmət edirsiz, budur vəziyyət.
- Biz saxlayırıq status-kvonu?
- İlham Əliyevin hədəfdən yayındırılıb müxalifətin, jurnalistlərin, ayrı-ayrı şəxslərin üstünə kim gedir, odur.
- Siz məni İlham Əliyevi kifayət qədər tənqid etməməkdə günahlandırırsınız?
- İlham Əliyevin bir neçə dəfə tənqid edib istənilən adamı istədiyi mövzuda istədiyi qədər tənqid etmək haqqını özündə görən hamıya aid edirəm. İlham Əliyevi tənqid etmək heç bir imtiyaz qazandırmır. Mən iddia edirəm ki, Xədicə xanım, sizdən qat-qat uzun illər ərzində və sizdən daha qətiyyətlə, daha çətin şəraitdə bu rejimi, Əliyev rejimini tənqid edən insanlar var. Sizin onlara yuxarıdan aşağı baxmağınız düzgün deyil.
Musavat.com
